Het Calvivinistisch karakter van den Heidelbergschen Catechismus,

Dr. A. ZAHS.

De oude Gereformeerde formulieren werden aan het einde der vorige eeuw terzijdegelegd. In de nieuwe wordt bij de voorbereiding ten Avondmaal gezegd: »Door Christus' dood hebben wij een zekere aanleiding tot een Gode welgevalligen wandel, dat wij met een gerust geweten en een gemoed, vrij van allen twijfel, den weg der ware deugd, waarop Jezus zelf ons voorgegaan is, kunnen wandelen, Toen de kroonprins Frederik Wilhelm onder den hofprediker Fr. Sam. Gottfr. Sach in 1787 zijne geloofsbelijdenis aflegde, stonden de waarlijk Gereformeerde gedachten reeds zeer ver op den achtergrond. Van de leer der voorbeschikking is geen sprake meer. De prins houdt de Lutherschekerk voor evengoed als de Gereformeerde, doch de laatste met de Heilige Schrift het meest in overeenstemming. De uitvoerige bespreking van de leer der voorzienigheid herinnert aan de Gereformeerde dogmatiek; Christus' eeuwig offer der verzoening wordt beleden; zijne opstanding en wederkomst ten gerichte eveneens. Reeds is alles zeer mager geworden. De Sacramenten zijn treffende gedenkteekenen van de liefde Gods en de weldaden der verlossing door Christus. De opgeschroefdheid, de holle klanken klonken door alles heen; de hernieuwing der doopbeloften maakt voor eeuwig vrij van alle zonden en ongerechtigheid.

Men staat op den drempel van het rationalisme. De geloofsbelijdenis des keizers (in 1879 weer verschenen) veroorlooft de eerbied niet te bespreken.

»De mensch is bestemd, om naar de volmaaktheid te streven.'^ Toen Frederik A\'ilhelm III, walgende van de dorheid van het rationalisme, opgewekt door het voorbeeld van de Engelsche kerk, aan zijn volk het eeuwige en onveranderlijke van het Christendom in een vasten hturgischen regel teruggeven wilde, heeft hij meer van de oud Brandenburgsche kerkenordeningen van 1540, 1572 en 1558 en van eenige andere Duitsche gebruik gemaakt, dan van de Pruisisch-Gereformeerde en den Heidelbergschen Catechismus. De kerkenagende, die hijzelf met groote zorg samenstelde, heeft hier en daar wel oud-Gereformeerde klanken, maar tegen haar verkeerde verdeeling der tien geboden, den altaardienst, den doopvorm enz, is van Gereformeerde zijde ernstig geprotesteerd.

Toen zijn groote zoon in diepzinnige gebeden zijn hart uitstortte in de dagen, dat hij belijdenis deed, heeft hij dikwijls de.grondgedachten der oud-Evangelische geloofsbelijdenis uitgesproken: „Versterk in mij, o Heere, dat ^ene, dat waar is, het gevoel van mijnen"staat tegenover U, mijn ontzettende onwaardigheid tegenover uw almachtige barmhartigheid. In zijn kristalheldere denkbeelden over het presbyteriamsme, zooals hij dat zoo meesterlijk in de briefwisseling met Bunsen uitspreekt, leeft hij geheel m datgene, wat eens de edelste geesten zijner kerk vervulde.

Zijn broeder Wilhelm heeft den zegen zijner voorvaderen Coligny en van alle Gereformeerde vluchtelingen geoogst; een schitterend bewijs, hoe God vergeldt. De Duitsche keizers belijden de Gereformeerde belijdenis. Dit heeft de minister Von Muller eens verklaard tot geruststelling van de Gereformeerden.

Dit heeft het hoogste gerechtshof van het rijk uitgemaakt, toen het den 2 2sten September en den i2den December i88i verklaarde : »De Union bracht geene verandering in de bestaande confessie. Een Gereformeerde gemeente bleef Gereformeerd, een Luthersche Luthersch."

Daarom is de Domkerk te Berlijn Gereformeerd en haar Catechismus de Heidelbergsche.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen