De jeugd van Calvijn.

The child, is Jaiher of the man.

WOEDSWOETH.

Van de Hervorming wordt niet gesproken, of terstond treedt het beeld van den grooten man van Wittenberg in al zijn aantrekkelijkheid ons voor den geest. Reeds in onze vroegste jaren was de geschiedenis van Luther voor ons de geschiedenis bij uitnemendheid, 't Was dan ook zulk een dichterlijke verschijning, die zingende knaap, die te Erfurt de aandacht trok der edele Fi au Gotta, en wat klom onze belangstelling voor den vluggen student, die al zoo vroeg rnagister werd; en wat voelden we meê met den monnik, die in zijn eenzame cel worstelde met God, en welk een eerbied vervulde ons ten slotte voor den strijdenden en triomfeerenden held van Worms en Wittenberg: het werk der Hervorming was het werk. in de kracht Gods door hem tot stand gebracht! Aan de herdenkmg van het groote feit der Hervorming is en blijft dan ook onafscheidelijk de naam van Luther verbonden. Onze Hervormingsdag is de dag. waarop hij de bekende 95 stelhngen te Wittenberg aanplakte.

Aan deze waardeering nu meenen wij in geen geval ook maar iets tekort te doen, als wij wijzen op eene schaduwzijde, die zij heeft. Waar er sprake is van de Hervorming m het algemeen, wordt bijna uitsluitend de' aandacht opgeëischt voor dit grootsch verschijnsel, zooals het zich in Diiitschland allereerst openbaarde. Bij die feiten is men stil blijven staan, en aan de voortzetting van het werk, die toch niet minder geweest is dan de voltooiing, de hoogste ontwikkeling ervan, heeft men niet die aandacht geschonken, die zij verdiende. En komt men nu in onze dagen weer meer tot de juiste erkenning en waardeering der waarheid, dat eerst onder inwerking van den machtigen geest van Calvijn de hervorming het godsdienstig-staatkundig beginsel is geworden, dat aan geheel het politiek gelaat van westelijk Europa in de i6e eeuw een ander aanzijn gaf, toch bepaalt zich vooral in de Calvinistische kringen ten onzent het onderzoek meest tot het werk van den Geneefschen Hervormer, terwijl omtrent het karakter, den persoon van dien grooten man nog altijd verschillende onjuiste opvattingen worden gehuldigd. Calvijn was een groote, schitterende geest, van een vast en kloek karakter, maar overigens, zoo meent men, eene persoonlijkheid, die toch niet in hooge mate onze sympathie kan opwekken.

Het wordt tijd, dat men dergelijke uitspraken leert kennen, voor wat ze zijn: onware algemeenheden.

En daartoe is niet anders noodig dan het leven van dien merkwaardigen Hervormer meer in bijzonderheden te leeren kennen, zooals dat voor de kennis van groote mannen uit vroeger eeuwen eisch is: hunne persoonlijkheid geVat in het kader van hun tijd, gezien in het licht van den geest hunner eeuw.

Wij komen tot dit goede doel langzamerhand iets nader. Enkele populaire werkjes over het leven van Calvijn zagen den laatsten tijd ook reeds ten onzent het licht. Onlangs echter is bij Fischbacher te Parijs een werk verschenen, dat bijzonder de aandacht verdient. Wij bedoelen: La jeunesse de Calvin par Abel Lefranc. Over de jeugd van Calvijn handelt dus dat boek, en de tegenstelling, die wij maakten tusschen de bekendheid van Luther's leven en dat van Calvijn, geldt vooral hier, geldt vooral voor de jeugd van deze beide mannen. En omdat elke poging die - in deze verhouding meer gelijkheid en evenwicht brengt, van beteekenis is, daarom noemden wij dat boek zoo belangrijk. iMen zegge toch niet, dat de kennis van de jeugd van minder beteekenis is; de Bijbel zelf geeft ons dat in tal van levensbeschrijvingen in het Oude Testament geheel anders te zien en anders te erkennen. De dichter Wordsworth heeft gezegd : Het kind is vader van den man, en dit is eene waarheid, die ook hare toepassing vindt op mannen als Calvijn, van wie wij erkennen, dat ze door hooger Geest bezield werden tot het werk, dat zij tot stand brachten. Dit laatste immers neemt niet weg, dat God hun van der jeugd aan heeft toegerust met krachten, die voor de vervulling van hunne roeping in hen vereischt zouden worden, en dat God hen geleid heeft in een weg, waarin bepaaldelijk die krachten tot volle ontwikkeling en ontplooiing moesten komen. En naarmate wij in die krachten en in dien weg, meer het werk en de leiding van God zien, bieden zij ons een te belangrijker voorwerp van onderzoek.

Dat de schrijver van genoemd boek zich er niet toe bepaald heeft, slechts meê te deelen, al wat hij los of vast omtrent de jeugd van Calvijn bijeengaarde, maar dat hij wel degelijk zich op het bovenomschreven standpunt heeft geplaatst, zegt hij ons in zijne inleiding in weinige regelen, die echter aan duidehjkheid niets te wenschen overlaten. Na aanhaling van het woord van Renan: »La période la plus importante de la vie des grands hommes c'est leur jeunesse ; puisque a ce moment, tout leur avenir se dessine comme derrière un voile, " laat hijzelf volgen, met het schrijven van zijne bladzijden geen ander doel te hebben, dan aan te toonen, dat het leven \an Calvijn meer dan eënig ander een bewijs is voor de juistheid van die opvatting.

Niet onbelangrijk dunkt het ons dan ook, enkele bijzonderheden aan dit boek te ontleenen, waaruit blijkt, hoe ernstig deze schrijver het met zijne taak meent.

Noyon, Calvijns geboorteplaats, ligt in Picardië. Dit feit geeft Lefranc aanleiding tot de volgende merkwaardige regelen:

«Uitgezonderd Bretagne is er waarschijnlijk geen land, welks merkwaardige mannen zooveel trekken met elkaêr gemeen hebben als Picardië; dit geldt zelfs van alle merkwaardige mannen, die Picardië in de meest verschillende tijdvakken heeft voortgebracht. Het is een Picardisch kluizenaar, wiens bezielde woorden Europa opwekken tot een kruistocht, terwijl terzelfder tijd de voornaamste steden van het nkloek en toornend" Picardië een heftigen strijd aanbonden tot handhaving van hun burgerlijke vrijheden tegen de aanmatiging van kerkelijk gezag, en het zijn Picardiërs, van wie de middeleeuwsche volksbeweging uitging, die bekend is geworden onder den naam van jacquerie; de geduchte Grand Ferret was evenzeer de tegenstander van den adel als van de Engelschen. Krachtig openbaart zich de eigenaardige geest van dit volk; deze sanguinische temperamenten zijn onverbiddelijke wrekers van het onrecht; het enthousiasme is even sterk bij hen als de. verontwaardiging; onverschrokken invoerders van nieuwigheden, blaakten zij van hartstocht voor recht en waarheid Naar het oordeel van Lefranc staan Peter van Amiens, Roscelin en Beaumanoir als persoonlijkheden dichter bij Calvijn en een Ramus, dan men wel vermoeden zou. In deze twee laatste mannen ziet hij de verpersoonlijking van het Picardisch karakter. Onder alle strijders uit dat land munten zij nog uit in bezieling en kracht van overtuiging. (Slot volgt.)

J. KAMP.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen