Uit de Pers.

In d-i Vrije Kerk, het degelijke maandschrift onder de redactie van Ds. H. Beuker, dat steeds in belangrijkheid v/int, weerlegt Prof. Bajinck de poging van Prof. Gooszen, te Leiden, om, op de manier der oude Groninger Theologie, het voor te stelkn, als ware er historisch een derde soort verwaterde reformalie tusschen de JJUthersche en Gereformeerde in te schuiven. Hij zegt o. a.:

Deze reconstructie der lüstorie is echter ep alle punten onhoudbaar gebleken Ze wordt weerlegd door de volgende feiten:

1°. Het Protestantisme was oorspronkelijk, niet aiJeen in Zwitserland maar eok in Duitschland, niet .synergistisch, maar beslist Augustiniaansch. Luther en Melanchton beleden de praedestinatie en verkiezing e\«en streng als Zwingli en Calvijn. Maar uit vrees voor het radikalisme der wederdoopers is Lutlier weldra op zijne schreden teruggekeerd en ging hif van nu voortaan hoe langer hoe sterker nadruk leggen op het historische, het uitwendige, op woord en sacrament, op Kerk en overheid. De leer van den verborgen God, gelijk Luther ze noemde, trad meer en meer terug voor dia van den in Christus open baren God. En ofschoon Luther later nooit zijne leer dor praedestinatie herriep ging hij toch niet meer in zijn theologie tot deze hoogten en diepten tarug, maar bleef hij midden in de historie staan

2°. Melanchton met zijn synergisme en Avondraaals leer was volstrekt niet de oorspronkelijke en echte Protestant, maar een ontrouwe zoon; door zijn synergisme viel hij af beide van Luther en Zwingli en van heel het Protestantisme, Hij was ook niet altijd, maar werd allengs sedert 1535 synergist. Hij gaf geen zuivere verklaring maar een ongeoorloofde verandering van de Augsburgsche confessie, als hij ten jare 1540 daarin de bekende wijzigingen aanbracht over verkiezing en avondmaal In het jaar 1548 sprak hij in zijne Loei Communes openlijk zijn synergisme uit, als bij daar den mensch een vermogen toekende on? zich ta schikken naar de genade En in het Leipziger inicnm 1549 deed hij zelfs zeer bedenkelijke concessies aan de Roomschcn ^ |

3». Melanchton en zijn volgelingen, de zoogenaamde Phiiippisten, Pfeffinger, Eber, Major enz. v, 'aren dus geen Calvinisten, geen Gereformeerden, en evenmin goede Lutheranen, maar ia zekeren^ zin afvallige zonen : van het oorspronkelijk Protestantisme. De zooge-i naamde Gnesiolutheranen, zooals Amsdorf, Flacius, 1 Heshusius enz, hoewel ze naar de gewoonte dikwerf j veel verder gjngen dan hun meester Luther, op wicn j zijn zich beriepen, hadden toch in dit opzicht vol j komen tegenover de Phiiippisten gelijk. Het onder-I scheid tusschen Luther en Melanchton bestond dus niet van den .tanvang der reformatie af, maar is eerst later door de wijziging en verandering van Melanchtons denkbeelden ontstaan.

4». Daarentegen was er van huis uit een diep ver schil tusschen Luther en Zwingli, tusschen de Duitsche en Zwitsersche reformatie. Land en volk, waaronder dis beide hervormingen plaats hadden, opvoeding, karakter en levensleiding der beide hervormers hadden daar invloed op. Het duurde slechts kort, eer dit verschil uitkwam. In 1529 werd te"Marburg nog wel de vrede geteekend, maar alleen op papier; Luther en Zwingli waren van een anderea geest. En toen Zwingli wegviel etj Calvijn, in weerwil van zijn eerbied voor Luther en zijne toenadering in de leer van 't avondmaal toch principieel de zijde van Zwingli koos, toen werd de scheuring tusschen Luthersch en Gereformeerd Protestantisme hoe langer hoe grooter, en weldra een feit, dat niet meer ongedaan kon gemaakt worden. Maar deze Zwitsersche Gereformeerde reformatie bleef niet tot Zwitserland beperkt; ze had invloed ook op Dmtschland. Verschillende vorsten, kerken en theologen sloten zich bij haar aan. En de zoogenaamde Duiisch gereformeerde Theologie en kerk is geen vrucht van Melanchton of van Luther, maar is zeer beslist van Zwi'serschen oorsprong. j ! ; ! 5°. Heppe heeft althans op één speciaal punt, dit zelt nog openlijk erkend In zijn vroegere werken was hij de nieening toegedaan, dat de Verbondsleer van Phiüppistischen oorsprong was^ en een eigenaardige kenmerk uitmaakte van de duitsch-gerefor meerde Theologie. Maar in zijn Gesckichie des 'iietis mus und der My stik in der reformisten Kirche 1879 S 207 V. zag hij zich genoodzaakt te erkennen dat de _ Verbondsleer niet oorspronkelijk Duitsch maar Zwitsersch is, en reeds bij Hullinger is te vinden. Om echter toch nog iets te ledden van zijn vroegere Uevelingsgedachten stelde hun de bewering op, dat er tot het midden der zestiende eeuw nog gereformeerde kerken waren, die van Calvijn in delf.er derpraedesti natie verschilden en op universalistischen bodem stonden Ea op dezen universalistischen bodem zou nu het eerst de gedachte zijn opgelioraea van de leer en de theologie des Verbonds.

Overweging verdient ook zijn slot:

De Foederaaliheologie, ofschoon niet Calvinistisch, was niet otigereformeerd. De strengste Gereformeerden hebben Buïünger, Olevianus, Cloppenburg nooit van onrechtzinnigheid aangeklaagd; en de strijd, die tegen Coccejus ontbrandde, had zijn grond niet in ziine foederaai theologie op zich zelve maar in de ook van zijne voorgangers afwijkende denkbeelden, , die hij daarmede verbond. Aha Gereformeerden namen ook de leer van het verbond als een afzonderlijk hoofdstuk ia hunne dogmatiek op. Overigens hebben zij het recht der individuaUteit ten volle erkend. Indien de zaak maar vastond, eischten zij vol strekt niet, dat eea bijzondere methode of voor stelling als de eenig-v/are door allen gehuldigd zou worden.

Ook nu nog zal de eea meer door deze, de ander meer door gene methode zich aangetrokken gevoelen. Daar zijn er ook thans, die de foederaaltheotogien ' van BuUinger verre verheffen boven de zoogenaamde scholastieke theologie vaa Calvija Dat is uitnemend, en een oorzaak van vreugde Eenvormigheid schaadt, en doodt het leven Verscheidenheid van inzicht komt aan de waarheid ten goede Indien nu maar de voorstanders der foederaaltheologie jegens de Calvinisten diezelfde onpartijdigheid en waardeering keren oefenen, j als waarin de eersten ten allen tijde vau de zijde der laatsten hebben mogen deelen.

_ Slechts ééne opmerking veroorloven we ons hierop. Prof. Bavinck zal toch niet bedoelen, dat de fout van Coccejus biiiten zijn federale voorstelling lag; want metterdaad moest de federale voorstelling, gelijk hij die leverde, er toe leiden, om aan de waarheid haar absoluut karakter te ontnemen, en den vreg der zaligheid voor de verschillende perioden diffsrent te maken.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen