Voor kinderen

DE SPEELMAN.

I.

OP JADISS.

Onder de vele mooie wegen die ons vaderland telt, mag zeker gerekend worden de Rijksstraatweg die van Utrecht, over Rhenen en Arnhem, naar Zutphen loopt.

Langs den geheelen weg komt men telkens door fraaie en welvarende dorpen en steden, die, des zomers vooral, druk bezocht worden. Langs den geheelen weg vindt men prachtige buitenplaatsen, landhuizen en kasteelen. Overal is daar de natuur schoon, en zijn de uitzicliten verrukkelijk. Alom beroemd is b. v. de eeuwenoude Middachterlaan, waaraan het bekende kasteel ligt. Heel het land is als een groote tuin, waarin het een genoegen is te wandelen.

Zoo schoon als nu, was oudtijds die weg niet. Maar toch gold hij reeds voor zeer fraai een paar eeuwen geleden.

In dien tijd stond aan den genoemden wegj in het dorp Rhenen, een fraai buitenverblijf

dat er nog vrij nieuw uitzag. Dat was ook trouwens zoo, want het huis was een dertig jaar geleden gebouwd door een Franschen graaf, die zijn vaderland was ontvlucht, toen men daar de Protestanten weer begon te vervolgen. Dit was geschied na de herroeping van het zoogenaamde Edict van Nantes, dat hen beschermde. Gelijk velen, had de graaf een schuilplaats in Nederland gevonden, en daar hij een vermogend man was, liet hij bij Rheden een fraai huis bouwen, dat hij J a d i s noemde. Dit woord wil zeggen eertijds, en ik behoef zeker niet uit te leggen, waarom de man, die zijn land moest ontvluchten, juist dezen naam gekozen had.

De Fransche graaf had echter niet lang genoegen van zijn nieuwe woning. Slechts drie jaar nadat hij er zich had gevestigd, kwam hij te sterven. Zijn huisgenooten schijnen het niet . aangenaam gevonden te hebben op Jadis te blijven wonen. Althans, zij vertrokken, en het mooie landgoed werd te koop aangeboden. Het duurde geruimen tijd eer zich een kooper opdeed. Eerst na twee jaar was dit het geval. De geheele bezitting werd toen gekocht voor een zeer lagen prijs door een zeker heer, dien we Van der Spronk zullen noemen; een naam dien ge wel onthouden moet.

We zullen hem zoo noemeh, zei ik. Dat vind de lezer misschien vreemd, en hij vraagt; Heette die heer dan eigenlijk andersl' Tot antwoord moet ik zeggen, dat ik dit niet zeker weet. Het kan ook Verspronk of zoo iets geweest zijn. Dat valt uit hetgeen wij er van weten, niet mf duidelijk op te maken. Trouwens, dat is niet vreemd als het vroegere tijden betreft. Men was toen op de spelling van namen tamelijk slordig Den naam van den grooten dichter Vondel b.v vindt men wel op zes manieren gespeld. En het vermakelijkste is, dat hij zelf niet recht schijnt geweten te hebben, hoe het wel wezen moest. Daarbij komt, dat het moeilijk is na te gaan, hoe de tweede eigenaar van Jadis heette, wijl het gebouw een dertig jaar later door een zwaren brand grootendeels werd vernield. Het is nooit weer opgebouwd, maar het geheele landgoed is in gedeelten verkocht, en wat va het huis nog stond gesloopt. Thans is zelfs onmogelijk de juiste plek aan te wijzen, waar Jadis gestaan heeft.

De nieuwe eigenaar van Jadis was een ma in de kracht van zijn leven, die jaren lang als officier in het leger van onze republiek gediend had, meest in de oorlogen tegen de Franschen. Nu had hij echter van het krijgsmansleven genoeg, en in plaats van menschen te bestrijden ging hij zijn aanvallen richten op hazen en konijnen, vossen en snippen, ja, ook op de wilde zwijnen, die in de bosschen, b. v. in het Onzalige bosch zwierven; soms zelfs vertoonde zich daar een wolf.

Verder deed de heer Van der Spronk wat hij kon, om zijn buitenplaats tot een lusthof te maken, waartoe het hem aan het noodige geld niet ontbrak. De oude tuinman werd met een jaargeld ontslagen, en een nieuwe, zeer bekwame aangesteld. Allerlei plannen werden gemaakt en een aantal werklui in dienst genomen om ze uit te voeren of het landgoed te bewaken en in orde te houden. En wijl de heer Van der Spronk goed betaalde was hij weldra in heel den omtrek gezien en bemind en zoo verblijdde men zich, dat Jadis een nieuwen bezitter had gekregen.

De oude naam Jadis was behouden gebleven. Die stond er, en het kon mijnheer Van der Spronk minder schelen, hoe zijn landgoed heette. Toch had hij wel iets veranderd. In de voorgang namelijk had de vorige bezitter in vergulde letters, in het' Fransch, de woorden doen aanbrengen, die we vinden in Psalm 68 : 1 berijmd:

De Heer zal opstaan tot den strijd; Hij zal zijn haters, wijd en zijd, Verjaagd, verstooid doen zuchten; Hoe trotsch zijn vijand wezen moog', Hij zal voor zijn ontzagg'lijk oog Al sidderende vluchten. Gij zult hen, daar G' in glans verschijnt, Als rook en damp, die ras verdwijnt, Verdrijven en doen dolen, 't God'looze volk wordt haast tot asch; 't Zal voor uw oog vergaan, als was, Dat smelt voor gloênde kolen.

Dit vers, moet ge weten, was de krijgszang der Hugenoten, (zooals de Fransche Gereformeerden vaak genoemd werden) wanneer zij optrokken tegen den vijand. De Fransche graaf, die van de Hugenoten afstamde, had door het opschrift in de gang hun nagedachtenis in eere willen houden. De latere bezitter van Jadis vond echter dat het in zijn huis minder paste, 't Is heel goed in een kerk, sprak hij, maar minder hier, en hij liet het wegnemen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen