'Hier leert de natuur ons zelf den weg' - pagina 111

natuurkunde en geloof in de jaren dertig

110

sel en hypothesen worden getoetst aan nieuwe waarnemingen. Theorieën moeten soms inderdaad worden vervangen door andere, maar de nieuwe theorie benadert de waarheid dan beter dan de oude, aldus Schouten.22 In een van zijn lezingen stelde Hepp ook een aantal randvoorwaarden op voor een calvinistische astronomie. Het wereldbeeld van de moderne astronomie moest volgens Hepp worden gezien als een voortbrengsel van de menselijke geest. De enorme afstanden: miljoenen lichtjaren of lichteeuwen waren volgens Hepp niet meer dan hulp bij het rekenen, vergelijkbaar met het begrip ‘infinitesimal’ in de wiskunde, en er moest geen werkelijkheidswaarde aan worden toegekend.23 Aan het eind van deze lezing lanceerde hij de hypothese dat de hemel misschien wel het astronomisch middelpunt van het heelal is.24 In zijn lezing over geologie ging Hepp in op de ouderdom van aardlagen. De hoge anciënniteiten die daarbij werden berekend, waren volgens hem slechts ingevoerd omwille van de evolutionistische beginselen die deze lange tijdsduren nodig hadden en waren dus ‘een offer op het altaar van de evolutieleer’.25 Inhoudelijk ging hij niet op de verschillende methodes in, maar ook de radioactieve ouderdomsbepaling viel onder zijn oordeel. Er zou volgens Hepp een eigen alternatieve theorie moeten worden ontwikkeld over de aardlagen en daarvoor lanceerde hij alvast een aantal hypothesen: verwerpen van het principe van Lyell over de onveranderlijkheid van natuurkrachten, de hypothese dat de lichtsnelheid afneemt in de tijd, en de suggestie dat catastrofen verantwoordelijk waren voor veel geologische data.26 Alhoewel het argument van de ‘dwingende evolutionaire beginselen’ Schouten misschien nog aangesproken kan hebben – ook Schouten was zeer kritisch over de evolutieleer die volgens hem niet voldoende door feiten was onderbouwd – kon hij het op het punt van de ouderdomsbepalingen niet met Hepp eens zijn. Schouten was volledig overtuigd van de betrouwbaarheid van deze methoden, maar aanvaarding dáárvan betekende voor hem nog niet een aanvaarding van de evolutieleer.27 Hepps relativerend spreken over natuurwetenschappelijke kennis zou misschien nog vooruitstrevend genoemd kunnen worden, maar zijn alternatief, de ontwikkeling van een deductieve natuurwetenschap, doet eerder scholastisch aan. Ook de door hem gelanceerde hypothesen stonden veel te ver af van de praktijk van de natuurwetenschap om door Schouten en Sizoo serieus genomen te kunnen wor-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen