'Hier leert de natuur ons zelf den weg' - pagina 131

natuurkunde en geloof in de jaren dertig

130

tuur openbaring van God is. Sizoo bestreed deterministische en materialistische, maar ook instrumentalistische en conventionalistische opvattingen. Tegenover overschatting en onderschatting van fysische kennis stelde hij het Soli Deo Gloria, alleen Gode zij eer.104 Hij verdedigde enerzijds de werkelijkheid van ‘experimentele feiten’ tegenover de theologen uit eigen kring en conventionalisten, die deze afdeden als hypothesen of conventies, maar hij verdedigde ook de werkelijkheid van de religie tegenover positivisten die haar wilden verdrijven naar ‘de onbewuste psychische lagen’.105 Men zou kunnen zeggen dat hij een ‘realistisch’ standpunt innam, zowel ten opzichte van de religieuze als van de wetenschappelijke werkelijkheid. Hoewel Sizoo wetenschap en geloof niet los van elkaar wilde koppelen, lijkt zijn houding er toch toe te leiden dat er in de praktijk een scheiding optreedt, waarbij de wetenschappelijke arbeid in een soort neutrale zone plaatsvindt. Op de praktijk van het onderzoek hadden de vooronderstellingen geen directe invloed. Sizoo zag geen enkel probleem in samenwerking met natuurkundigen die een andere overtuiging hadden. Deze gebruikten immers ‘dezelfde boeken, dezelfde methoden en dezelfde apparatuur’.106 Doordenken van de relatie van religie en natuurwetenschap zou moeten gebeuren vanuit wijsgerig of historisch perspectief. Met beide heeft Sizoo zelf in de jaren dertig een begin gemaakt. In zijn vroege lezingen was hij daarin nog het meest concreet. Zijn bespreking van het onderwerp causaliteit komt dicht in de buurt van de ideeën van de Duitse fysicus Bernhard Bavink in diens brochure Die Naturwissenschaft auf dem Wege zur Religion. Deze Bavink beweerde dat het wereldbeeld van de nieuwe natuurkunde – in tegenstelling tot het klassiek-mechanistische – wel in overeenstemming was met een Godsgeloof.107 Zo zwart-wit stelde Sizoo het niet – de zekerheid van het geloof was niet afhankelijk van een (oude of nieuwe) wetenschappelijke theorie – maar in zijn bespreking van thema’s als causaliteit, materieleer en kennistheorie toonde ook híj zich bijzonder enthousiast voor de nieuwe natuurkundige theorieën. In naoorlogse lezingen bracht hij het onderwerp causaliteit minder nadrukkelijk in verband met religie, maar met betrekking tot ‘fysische kennis’ bleef hij een vergelijkbaar (realistisch) standpunt verdedigen.108

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen