'Hier leert de natuur ons zelf den weg' - pagina 31

de vu en de natuurwetenschappen in de jaren 1880-1927

30

tuurkundige faculteit’. Daarbij erkende hij dat wanneer het werk aan deze faculteit zich zou beperken ‘tot meten en tot wegen’, ‘de wigge van het beginsel [...] in haar deurpaneel niet [zou] zijn in te drijven’.23 Maar vanzelfsprekend zou er meer moeten gebeuren dan meten en wegen: ‘Het feit dat de natuurkundige wetenschap ertoe neigt, om zich als de eenig ware aan te dienen [...] toont welk gevaar er schuilt, zoo men de natuurkundige wetenschap eenvoudig practisch laat voortschrijden zonder dat ze encyclopaedisch tot zelfbewustzijn geraakt, en zich rekenschap weet te geven van de plaats, die zij in het groote organisme der wetenschap inneemt.’24 Kuypers rectorale rede Evolutie van 1899 is van zijn hand de meest uitvoerige uiteenzetting op natuurwetenschappelijk gebied. Hij besprak daarin uitgebreid de leer der evolutie en de evolutionaire wereldbeschouwing van Darwin, Haeckel en Nietzsche. In deze rede wees hij haarfijn aan waar de toenmalige evolutionisten overschakelden van experimentele gegevens naar filosofie; op dat gebied streed hij tegen ‘de hypnose van het Evolutie-dogma’. De gevolgen van consequent evolutionair denken waren volgens Kuyper desastreus. Zo werd ‘het schoon uit het nut’ verklaard, werd ‘aan de Ethiek niet minder dan haar hele subject’ ontroofd en legde de evolutie ‘op alle religie als menschelijk zelfbedrog den ban’. Er gaapte volgens Kuyper dan ook een diepe kloof tussen ‘Christelijke religie en Evolutie-leer’.25 Bavinck heeft zich uitvoeriger dan Kuyper beziggehouden met de relatie tussen geloof en natuurwetenschap. Hij schreef er onder meer over in zijn brochures Christelijke wetenschap en Christelijke wereldbeschouwing, en sprak in een van zijn Stone-lezingen over ‘Openbaring en natuur’. Daarin deed hij onder andere de uitspraak: ‘De ware vrije verhouding tot de natuur kan de mensch alleen verkrijgen, als hij staat in de rechte verhouding tot God.’26 In een artikel over ‘Christendom en natuurwetenschap’ betoogde hij in lijn daarmee dat het christelijk denken in de ontwikkeling van de westerse natuurwetenschap een grote rol had gespeeld.27 Bavincks studenten herinnerden zich hem vooral om de wijze waarop hij recht deed aan de overtuigingen van anderen alvorens tot een eigen positiebepaling te komen. De latere vuhoogleraar F. J. J. Buytendijk, die geneeskunde studeerde aan de Gemeentelijke Universiteit van Amsterdam28 en daarnaast bij Bavinck aan de vu college volgde, schreef over de indruk die Bavincks persoon op hem had gemaakt: ‘De idee, dat de harmonie tusschen geloof en

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen