De beteekenis der wetsidee voor rechtswetenschap en rechtsphilosophie - pagina 104

103 Begriff der Kultur (Logos Bnd. 11, S. 200 fig.) , Die Problematik der Rechtsidee, in " Die Dioskuren" (Jahrbuch für Geisteswissenschaften) Bnd. lIJ (1924) S. 43 fig. en Religionsphilosophie der Kultur (Vorträge der Kantgesellschaft). 7) Grundzüge der Rechtsphilosophie (1914) S. 29. Zie S. 39: "Recht ist alles, was zum Gegenstande eines Gerechtigkeitsurteils, also auch eines Ungerechtigkeitsurteils, gemacht werden kann; Recht ist dasjenige was gerechtes Recht sein sollte, gleichviel ob es wirklich gerechtes Recht ist; Recht ist was den Rechtszweck hat, aber keineswegs erreicht zu haben braucht; Recht ist der gelungene oder auch miszlungene Versuch, richtiges Recht zu sein; Recht ist das Seinsgebilde, welches dem Rechtswerte, der Rechtsidee zum Substrat und Schauplatz dient" etc. 8) S. 24 fig. Typeerend voor het personalistisch standpunt is een uitspraak als de volgende (S. 28): " Die Poli tik lehrt die Mittel, die Rechtsphilosophie den Inhalt eines Rechtsideals kennen, - es zum Rechtsideal erheben kann nicht die Erkenntnis, sondern nur der durch Selb stbesinnung aus der Tiefe der Persönlichkeit geschöpfte Wille" (Wij cursiveeren). Tegen het verwijt, dat het relativisme slechts, "den resignierten Zynismus des Pilatus "Was ist Wahrheit" zou vernieuwen, "die dekadente Blasierheit, die alle Wertungen für gleich falsch erklärte", verdedigt Radbruch het relativisme met groote geestdrift: De rechtsphilosophie legt de keuze der mogelijke standpunten niet aan de individueele willekeur, maar aan het geweten, aan de "praktischen Vernunft" voor, " und wenn das Gewissen die Qual dieser Wa hl nicht zielbewust zu überwinden vermag, wenn es sich durch die Mannigfaltigkeit der individuellen Gewissenentscheidungen der andern, durch die bunte Fülle der sittlichen Persönlichkeiten, durch den Reichtum der moralischen Welt in seiner individuellen, höchstpersönlichen Sittlichkeit beirren läszt, so ist dies offenbar eine Krankheit des Gewissens, nicht eine Verfehlung des Intellekts, der es vor die Wahl gestellt hat". Den sterk personalistischen inslag van het waarderelativisme bij Max Weber, het postulaat van de autonomie der zedelijke persoonlijkheid, dat tot een onverzoenIijken strijd tegen alle invoering van waarde-momenten in de wetenschap moest voeren, is onlangs op hoogst belangwekkende wijze aangetoond door Robert Wilbrandt in zijn studie: Max Web er als Erkenntniskritiker der Sozialwissenschaften, (Zeitschr. f. die gesammte Staatswiss. 79 jg. (1925), 4 Heft S. 583-675). De schrijver besluit zijn belangwekkende analyse met de woorden: "So geschieht es, dasz das, was Max Weber so sorgfä/tig für jedes einzelne Urteil zu vermeiden suclzt, nun durch seine an Windelband-Rickert orientierte Lehre für unsere ganze Wissenschaft eintritt : eine Weltan sclzauung ist es, die ihr ein für allemal befiehlf'. 9) t.a.p. S. 40. 10) Rickert: System der Philosoplzie, (1921) S. 308. 11) Paul Oppenheim: Die natürliche Ordnung der Wissenschaften (1926 Jena) , met name S. 40 fig. De schrijver staat zeer positief op het continuïteitsstandpunt \ van het humanistisch wetenschapsideaal en zoekt vanuit dit sta ndpunt een continuen logischen samenhang tusschen natuur- en geesteswetenschappen te construeeren, door de "door de Badensche school in gevoerde" ordeningsprincipes van individualiseeren - typiseeren en abstraheeren - en concretiseeren als polen in iedere wetenschap aan te wijzen. Er is dan in de reeks der wetenschappen een continue toeneming te bespeuren van de concretiseering en individualiseerin g, terwijl ook de meest abstracte wetenschappen een zekeren graad van individualiseering en concretiseering zouden bezitten. 12) Reeds eerder handelde Radbruch over het systeem der waarden in zijn studie: Ueber den Begriff der Kultur, in Logos Bnd. 11, S. 200 fig. 13) Bedoeld is Lask's zeer specifieke theorie over de verhouding van vorm \ en inhoud. In zijn Die Logik der Philosophie (1911), wijst Lask op de leemte in Kant's categorieënleer. Kant bleef staan bij de zijnscategorieën. Hij zag niet in, dat de categorie zelve weder theoretische zin is, d. w. z. onzinnelijk materiaal staande in den logischen vorm. Daardoor moest de logische vorm als zoodanig in de lucht blijven zweven. Lask wijst ter aanvulling van deze leemte op de noodzakelijkheid eener "Logik der Philosophie". Wat het gebied van het zinnelijke (het "zijn") aangaat, corrigeert hij Rickert en Windel band, die de zijns-

r

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen