De beteekenis der wetsidee voor rechtswetenschap en rechtsphilosophie - pagina 11

10 brengen 7), evenals hij in zijn beschouwingen over de taak der geschiedenisphilosophie het rijk der cultuur onder het gezichtspunt van het zedelijk einddoel zocht te ordenen. Maar bij een serieuze analyse van beide onderdeelen van het Kantiaansche systeem blijkt duidelijk, dat hier van een eigenlijke verzoening, een reëele synthese der beide werelden geen sprake kan zijn. De geschiedenis als object der wetenschap blijft voor Kant geheel een proces, dat in zijn ontwikkeling van stap tot stap aan de wetten der natuurnoo dwendigheid, der causaliteit is onderworpen. Slechts de geschiedenisphilosophie, die den mensch in de historische ontwikkeling als homo noumenon beschouwt, kan hem als lid van het bovenzinnelijk rijk der vrijheid laten gelden. Maar dan wordt de geschiedenis der cultuur niet anders dan de geschiedenis van het antagonisme tusschen natuur en vrijheid. De zelfstandigheid, de souvereiniteit van het historisch rijk is daarmede eerder ontkend, dan gesteld. Het is een ongefundeerde tusschensfeer tusschen de causale natuur en de idee der vrijheid, tusschen de empirische en de noumenale wereld. De KrUik der teleologischen Urteilskraft anderzijds tracht wel in het teleologisch princiep een subjectieve beschouwingswijze van de natuur aan te wijzen, waartoe de rede a priori gedwongen en gerechtigd is, maar met den grootsten nadruk stelt Kant zelf voorop, dat het hier slechts een heuristisch, een regulatief princiep geldt, dat bij het grensbegrip van het organisch leven juist de causale, mechanistische natuurverklaring moet leiden bij het opsporen van den causalen samenhang, waardoor het organisme tot stand komt S) 9). Zulk een subjectief princiep kon toch bezwaarlijk als omvattend synthetisch princiep dienst doen. En evenmin kon de Kritik der aesthetischen Urteilskraft, waarop later het neo-humanisme van een Schiller en Von Humboldt zou voortbouwen en die binnen het kader van Kant's vermogenspsychologie de apriorische vormen van het gevoel als synthese tusschen voorstellings- en begeeringsvermogen ontdekte, zulk een synthetisch princiep aangeven. Ongetwijfeld was het primaat aan de practische rede, aan de idee der vrijheid, toegekend, het postulaat opgesteld, het rijk der natuur onder dat der vrijheid te ordenen, maar waar beide rijken nochtans niet organisch verzoend waren, bleef ondanks Kant's Kritik der Urteilskraft, het levensen wereldbeeld tenslotte dualistisch verbroken. Was met dit kritisch dualisme, die toch inderdaad onverzoende tweewerelden beschouwing de innerlijke grond-antinomie in de humanistische levens- en wereldbeschouwing opgelost? Immers neen! Men kan wel kunstig de werelden van het zijn en van het zoo behooren tegen elkander isoleeren, men 'kan wel een rechtsidee en een zedelijke idee zonder eenig aanrakingspunt naast, oi wil men, axiologisch boven de causaliteitswet der natuur stellen, maar het leven, de groote kosmische eenheid, waarin de mensch, zoowel naar zijn lichamelijke, als naar zijn geestelijke natuur is besloten, eischt een diepere, een reëele, een kosmische eenheid, of de idee der zedelijke vrijheid met haar absolute normen vervluchtigt tot

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen