De beteekenis der wetsidee voor rechtswetenschap en rechtsphilosophie - pagina 31

30 Bij Kelsen ontwikkelt de antinomie zich op een inderdaad tragische wijze. Allereerst dient te worden opgemerkt, dat de categorie van het "sollen" zich ongemerkt in de toerekeningscategorie oplost en in den specifieken zin, waarin Kelsen die toerekening vat, tot een bloot logische relatie wordt. Nu kan een relatie zonder meer geen enkel gezichtsveld tegenover andere afgrenzen. Geen relatie is bestaanbaar zonder fundeerende modaliteit, waarbij ik onder modaliteit (in tegenstelling tot de kritische philosophie) versta de absolute qualitatieve categorie, waarin de souvereiniteit in eigen kring van den eenen wetskring tegenover den anderen zich uitdrukt. Wordt echter in een bloote relatie het criterium tusschen natuur en recht gezocht, dan is daarmede reeds het geheele onderscheid gerelativeerd en dus in wezen opgeheven 21). Men realiseere zich slechts een oogenblik wat van het ware karakter van de norm nog overblijft, wanneer zij tenslotte tot een toerekeningsrelatie is uitgehold, waarin de subjectsmomenten tot Tatbestände zijn geworden, waarin het normsubject, de persoonlijkheid, tot een functie, de plicht tot een logische relatie is geworden. In dezen zin is de toerekening met al hare subjectieve elementen inderdaad niet meer te onderscheiden van de functioneele causaliteit, gelijk ze in de moderne energetische natuurwetenschap optreedt, waar ze tenslotte een toe-ordening van aequivalente energiequanta is geworden of van de toe-ordeningsrelatie in de moderne "Mengenlehre", gelijk ook een van Kelsen's leerlingen Fritz Schreier uitdrukkelijk de rechtsbegrippen tot toe-ordeningsrelaties in den zin der moderne "Mengenlehre" heeft ontzield 22). Aan Kelsen's afvalligen leerling Sander kan men de immanente consequentie van het humanistisch wetenschapsideaal zuiver bestudeeren. Gelijk men weet, heeft Sander zich in de felste oppositie tegen de geheele normatieve rechtsschool van Kelsen gesteld, door de opvatting van het recht als norm, tot een dogmatisch ethisch-politisch vooroordeel te te stempelen 23). De rechtsorde ligt voor Sander in de door tijd en ruimte bepaalde werkelijkheid van het zijn, en niet in de dimensie van het zoo behooren. Dit is inderdaad de consequentie van Kelsen's functionalisme. Toch houdt ook Sander vast aan de categorieën van toerekening, Tatbestand, competentie en schuld. Maar de toerekening is bij hem niets anders dan een funCtioneele toe-ordening van alle in den Tatbestand voorkomende elementen niet tot een subject, maar wederkeerig tot elkander 24). In het proces van het "Rechtsverfahren", waarin de staat niet anders is dan de logische constante (het moderne "Substanzbegriff" der natuurwetenschap), laat Sander het recht logisch geschapen worden, niet door de rechtswetenschap, gelijk bij Kelsen, maar door een kentheoretische activiteit, de z.g. Zurecht-erkenntnis, van de competente instanties (organen) der rechtsorde, die daarbij geenszins oordeelen uitspreken over hetgeen behoort, maar zuivere existentie-oordeelen in de "temporale modi der voorstelling" (modo praesente, modo praeterito en modo futuro) 25). En in dit scheppingsproces van het recht ziet hij een volkomen analogie

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen