1913-1914 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 33

25 Generalisatie in elke richting schijnt mij hier fataal, zoowel voor een zuiver wetenschappelijke beschouwing, als ook voor een natuurphilosophische. Het kenmerkende echter, wat ik meen, dat juist de dierpsychologie leert, is het absolute verschil tusschen ziel en lichaam, overeenkomende met het denkbeeld (dat wij uiteen hebben gezet), dat beiden ook verschillend in oorsprong zijn. Wat ons juist de moeilijkheid geeft bij de beoordeeling der dierlijke (en menschen) ziel ligt in de wonderbaarlijke harmonie tusschen ziel en lichaam en het verborgene van hunne wisselwerking. Veronderstellen wij echter, op grond van onze beginselen, en in verband met onze causaliteitsbeschouwingen. dat de zielen door God direct worden geschapen, wanneer de „occasio" gegeven is in bepaalde stoffelijke condities ')> dan verstaan we zoowel het harmonische hunner werkzaamheden als de intimiteit hunner wisselwerking, als onderdeelen van alle causale betrekkingen, waarvan God, en Hij alleen, de Werker is. Ook dunkt het mij wenschelijk (in tegenstelling met het vitalisme) niet alleen in het individu, maar ook in de geheele .organische reeks een scherpe scheiding te maken tusschen ziel en lichaam, met name een scherpe scheiding tusschen plant en dier. ") De opheffing van dit verschil voert tot de gedachte van een albezieling der natuur, zooals PAULSEN opmerkt, (gecit. bij PETERSEN ^)). Ten slotte zij nog opgemerkt, dat het duistere van de dierenzielsverschijnselen, evenals het onbegrijpelijke onzer psycho-physische wisselwerkingen een nog dieperen grond heeft. Wij missen immers de mogelijkheid (op grond der a priorische denkvormen) ons een voorstelling te vormen omtrent het wezen der ziel, hoewel wij van niets ter wereld zekerder zijn, dan van het bestaan onzer bewuste ikheid. Men zocht (en zoekt) dan ook stellig te vergeefs naar een voorstelling omtrent het wezen der ziel. Wil men echter van de toekomst iets verwachten om het probleem der wisselwerking iets nader tot ons te brengen, dan zou men moeten

') Zooals bekend neemt T H O M A S VAN AQUINO aan, dat de ziel geschapen wordt bij de bevrucliting. Dit is geheel in overeenstemming met de scholastische opvattingen omtrent het „wezensverschil" der dingen. Het l<omt mij voor, dat CALVIJN'S opvatting meer in verband met het „organisatorische verschil" der dingen staat. ^) Zie Schets enz. bl. 52. ^) P E T E R S E N , Kausalitat und Determinismus, S 384.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen