1918 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 31

23

zegt BERGSON en JENNINGS zegt, dat de „trial and error" methode, waardoor de laagste diervormen bijv. infusorien hun weg tusschen hindernissen door vinden, reeds een nawerking der invloeden doet veronderstellen. Bij de bespreking over den nestbouw is reeds opgemerkt, hoe de nawerking van waarneming en beweging een noodzakelijk element is van een instinkt-handeling. Juist de ruimtelijk-tijdelijke eenheid, die elke instinkthandeling vormt, kan slechts tot stand komen door het geheugen en voor elk deel der instinkthandeling geldt dit evenzeer. Zoo is geen waarneming mogelijk zonder nawerking der ontvangen prikkels (BERGSON) en evenmin geen beweging zonder geheugen van de, tijdens de beweging, optredende spier-, gewrichts- en huidgewaarwordingen. Het inprentingsvermogen, zich uitende in herinnering of'geheugen bij het dier, is dus een algemeene eigenschap van het levensinstinkt; alleen wat er ingeprent kan worden en hoe het in de latere activiteit van het dier gereproduceerd een rol zal vervullen, staat voor elke species en elke omstandigheid vast. Ook het inprentings- en herinneringsvermogen heeft een praeexistente factor. Dit praeëxistente, dat het instinkt kenmerkt en waardoor al zijn uitingen wetmatig zijn bepaald, onttrekt zich als het wezen der dingen zelf, aan elke natuurwetenschappelijke behandeling. In dit praeëxistente is echter de grond gegeven van al de sensorische en motorische uitingen van het organisme. We zagen, dat het instinkt in engeren zin zich kenmerkt o. a. door doelmatigheid, het bestaan van onderdeden en het zelf deel uitmaken van een grooter geheel. Alle instinkten nu van een individu liggen niet los naast elkaar, maar zijn samengebonden in een individueel instinkt, dat als een eenheid en een veelheid tevens het individueele leven bepaalt. In zijn eenheid is het individueel instinkt de handhaving van het individueele leven tegen de omgeving onder de wisseling der omstandigheden, de zucht naar zelfbehoud en het streven naar het behoud der soort, reeds door DARWIN als laatste met de toevalsleer der selectie niet te verklaren grond van het leven aanvaard. De continuïteit van het individueele leven gaat gepaard met een continue verandering in de uitingen van het levensinstinct. Men kan dus zoo maar niet zeggen, dat een zekere diersoort

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen