1918 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 11

3

leven meer dan stof" moge zoo oud zijn als het menschelijk denken zelf, niemand heeft ooit dit „meerdere" gezien, niemand heeft het getast, en de onderzoeker aan zijn werktafel heeft tevergeefs zijn proefdier verdeeld in steeds kleinere deelen. Hoe fijn ook de ontleding, hoe sterk ook het microscoop, het onbekende is er niet, het is zoek en van het eerste physiologische experiment tot nu toe niet gevonden. ') Zou dan toch juist zijn, die ontmoedigende uitspraak van BERGSON over de natuurlijke functie van het menschelijk verstand ? „Qu'il s'agisse de traiter la vie du corps ou celle de l'esprit, elle (l'intelligence) procédé avec la rigueur, la raideur et la brutalité d'un instrument, qui n'était' pas destine a un pareil usage,'' en verder „L'intelligence est caracterisée par une incomprehension naturelle de la vie." ~) Terecht heeft HÖFFDING in zijne kritiek op BERGSON deze opvatting bestreden en met name aangetoond, hoe de intuïtie, waardoor het leven wel in zijn wezen te kennen zou zijn, „la perception immediate" identiek is met une conception totale complément ou conclusion du travail scientifique de la pensee." '•'•) Ook in de physiologic staat naast de analyse, de synthese, naast het verdeelen, het weder in gedachten opbouwen en overzien van het geheel. Maar juist omdat de wetenschap der levensverschijnselen bijna geheel nog verkeert, misschien wel verkeeren moet in het stadium der analyse, daarom kent de physioloog het levende nog slechts als eene verzameling van materie, zij het dan ook van geordende materie als machinestructuur. En ware het niet, dat drie belangrijke resultaten der moderne wetenschap met alle klem zich aan ons opdrongen, dan zou ook bij een synthetische beschouwing van het levende in zijn natuurlijke eenheid nog niet het inzicht baanbreken, dat ook het onzichtbare en ontastbare, maar werkzame deel van het leven tot het terrein der natuurwetenschap en niet tot dat der metaphysica behoort. Deze drie resultaten zijn de volgende : Het eerste is de zekerheid, ') Ten deele juist verklaard door BERGSON. EV. Créatr. p. 169 en 170, in zijn aanhaling van PLATO'S uitspraak omtrent „Ie bon dialecticien." -) H. BERGSON. Evolution Créatrice. p. 179. ^) H. HÖFFDING. La Philosophie de Bergson. Paris 1916. p. 19—20. Men zie ook de uitvoeriger kritiek, p. 54—63 en p. 142—156. Ook BERGSON spreekt zich eenigszins tegen op p. 167 (Evolution Créatrice) waar hij zegt „l'intelligence a pour object principal Ie solide inorganisé.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen