1925 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 101

101 Als verklaring voor de absences, de aequivalenten en de echte toevallen is deze zienswijze van Wiersma zeer ingenieus en nog steeds niet door feiten weerlegd. Maar daarnaast blijft er plaats voor de descriptie van het eigene in het karakter van 'den epilepticus; de opvallende beleefdheid naast een verhoogde prikkelbaarheid, de egocentrische instelling en een sterk op den voorgrond tredende neiging tot hyperreligieuse bespiegelingen. De invoelende psycholoog, die heel het leven schouwt, ook van den epilepticus, in zijn eigenaardige individueele doorleving, wijsi allereerst op dit kwalitatieve onderscheid tusschen den toevallijder en een normaal mensch. Er blijft dus naast de studie van de kwantitatieve verhoudingen plaats voor een onderzoek naar kwalitatieve verschillen. In het naturalistisch onderzoek, dat analytisch de elementen opspoort en de complexe verschijnselen causaal verklaart uit het samenwerken van vele atomen, is het tellen en meten, het zoeken naar kwantitatieve verhoudingen de eenige weg om kennis te krijgen van de dingen in en om ons. Daartegenover staat het teleologisch verstaan, dat synthetisch van aard in de totaliteit zijn uitgangspunt heeft, daarbij elk afzonderlijk verschijnsel tracht te verstaan in zijn eigen individueele kwaliteit. Laten we deze tegenstelling nog iets nader bekijken. Daar hebben we dus allereerst causaal en teleologisch. Dit laatste begrip klinkt ietwat onwetenschappelijk. Wij in onze moderne natuurwetenschappen gebruiken dat woord liefst niet meer. Ook in de oude natuurphilosophie kende men de finale, teleologische opvatting. Men dacht zich de natuur zeer naïf, anthropocentrisch. Bekend is het verhaal van den man, die aan een hooge boom appels zag hangen. Hij dacht er over na, waarom aan zoo'n groote boom maar zulke kleine vruchten hingen. Totdat een van de appels op den grond viel en hij opeens de verklaring had. Ze zouden zoo klein zijn. omdat gr%ote zware vruchten aan zulke hooge boomen gevaarlijk zouden zijn voor den mensch, omdat ze hen konden treffen als zij afvie'en. Dit is een doelmatige anthropocentrisch-gedachte verklaring. Maar het is een oppervlakkige doelmatigheid. Professor Went merkt naar aanleiding hiervan op, dat de man door zijn beperkte kennis tot deze opvatting kwam. Want allereerst bestaan er in Indië en Australië zeer hooge boomen met groote en zware vruchten en ook is het wel bekend dat menschen door neervallende kokosnooten bijvoorbeeld gedood worden. Went ^) voert dan ook het pleit voor een uitsluitend causale kenvorm: „uit de biologische wetenschao behoort te worden ^) Went, Ondoelmatigrheid in de levende Natuur. Reet. oratie Utrecht.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen