1937 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 41

J. A Bierens de H a a n , Die Tierpsychologische Ziele und Wege (Bios II) Leipzig J A Barth

Forschung 1935

Ihte

T e g e n het emde der 19e eeuw stonden er m de dierenpsychologie twee richtingen van onderzoek tegenover elkander die met gehee' verschillende methoden kennis van het zieleleven dei dieren meenden te kunnen verkrijgen Eenerzijds w a s onder invloed van het D a i w m i s m e de vergelijkende dierenpsychologie tot een eerste ontwikkeling gekomen Ro manes Buchner Brehm e a h a d d e n gebroken met de oude tegenstelling mstmct—^verstand en erkenden slechts een gradueel verschil tusschen menschen- en dierenziel Zij vatten de dierlijke handelingen op als uitingen van bewust verstand en zedelijk gevoel en meenden op grond van de feiten de hoogere psychische vermogens uit de lagere m de dierenreeks door geleidelijke ontwikkeling te kunnen verklaren Als reactie op de anthropomorphistische beschouwing van het dierlijk zieleleven kwam m de negentiger jaren het streven op de dierlijke handelingen langs zuiver causaal-analytischen weg te verklaren en de psychische vermogens geheel buiten spel te laten Loeb Bethe e a vernieuwden de Cartesiaansche opvatting dieren zijn machines die alleen op physisch-chemische prikkels reageeren V a n een dierenpsychologie w a s hier feitelijk geen sprake w a n t de methode van onderzoek w a s geheel die der physiologic Noch de overschatting der psychische componenten m het diereng e d i a g m de Darwinistische dierenpsychologie noch de onderschatting dezer elementen m de mechanistische beschouwing der dierlijke handehngen kon echter degenen die onbevangen deze handelingen bestudeerden bevredigen H e t werkplan van het Amerikaansche Behaviorisme luidde dan ook niet voorbarig theoretiseeren doch objectief het gedrag der dieren beschrijven m a w ethologie beoefenen ( W a t s o n c s ) H e t Duitsche objectivisme sprak bij voorkeur van biologie wier taak het zou zijn de planmatige betrekkingen tusschen de dieren en hun U m w e l t e n ' m verbinding met de zmtuigphysiologie en de physiologic van het centrale zenuwstelsel m objectieve termen te beschrijven (von Uexkull c s ) Deze objectivistische richting m de dierenpsychologie loochende niet het bestaan van psychische verschijnselen bij de dieren doch w a s van oordeel dat deze verschijnselen onvoldoende kenbaar zijn en daarom nooit object van wetenschap kunnen worden W a n n e e r echter het objectivisme m zijn velschillende schakeeringen oveigaat tot een interpretatie dei dierlijke handelingen komt het noodzakelijk in mechanistisch vaarwater W a n t het wil de psy chische componenten niet m een wetenschappelijke verklaring opnemen V a n de mechanistisch ingestelde tropismentheorie verschilt het m zooverre dat het zich bewust is met reacties van geheele o r g a nismen te doen te hebben De ethologen en biologen zijn van oordeel dat de dierlijke handelingen niet zonder lest causaal-analytisch kun-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen