1942 Extra aflevering Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 42

36 het is, dat ei een nieuwe taal zal ontstaan, die niet tot de letters van het alphabet terug te brengen is, even onwaarschijnlijk is het, dat er een nieuwe physische hypothese zal ontstaan, die de onze zal omver werpen ( M e c h , III, 457) Deze laatste beeldspraak wijst er ten overvloede weer op dat van een strenge deductie uit de mechanische grondbeginsels geen sprake IS Z o o a l s er vele verhalen met dezelfde letters geschreven kunnen worden, moeten er ook wel vele mogelijkheden schuilen m die mechanische principes Tenminste zoolang Boyle hen zoo vaag en onbepaald laat E n als hij hen zoo vaag laat, dan kan hij hen ook altijd wel met de feiten in overeenstemming brengen of, zooals hij zegt de hypothese aanpassen (accommodate) Zijn zeer omvangrijk experimenteel feitenmateriaal m de physica en vooral ook m de chemie, levert hem de bevestiging, dat alles verklaard kan worden met vorm, grootte, rangschikking en beweging der materieele corpuscula en dat hier dus een w a r e hypothese is M a a r met deze algemeenheden is dan ook de zekerheid der mechanische hypothese uitgeput' Boyle redt alleen de verklarmgsfeeg-mse/s, de letters van het alphabet, en niet het eene verklaringssysteem, het verhaal, dat met die letters geschreven w o r d t H I J denkt er daarom niet over zich m het dwangbuis van een bepaald mechanisch-wijsgeeng systeem te laten persen Z o o kan hij allerlei kanten uit en wel verre van deze vaagheid en plooibaarheid van zijn mechanische philosophic een nadeel te achten, is hij er juist voldaan over, dat zij verschillende speciale mechanische verklaringen toelaat • , niets is meer omvattend en begrijpelijk" ( M e c h , 111,451)

Meer dan een mechanische

verklarmq vooi hetzelfde feif.

D a t voor hetzelfde feit soms meer d a n één mechanische verklaring mogelijk is, is dan een reden ^

,

,

i

,

i

i

,

^

^^ ftieer om geen keuze te doen tusschen het atomistische en het cartesiaansche standpunt Z o o voor de veeikracht der lucht" D e volumenvermmden n g van de lucht bij samendrukkmg w o r d t mechanisch ,,verkla=ird" door h a a r veerkracht M a a r deze verklaring kan ,,wellicht" verder verklaard worden, zegt Boyle En dan stelt hij zijn lezers voor de keuze de lucht te beschouwen als een verzameling buigzame deeltjes, die zich gaarne weer willen strekken als ze samengeperst zijn of de verklaring te volgen van den ,,most ingenious gentleman Des C a r tes", die zegt, dat lucht bestaat uit een massa buigzame deeltjes van allerlei grootte en vorm, die m de hemelstof zwemmen, ieder van hen tracht zijn eigen rotatieruimte te behouden en de anderen er buiten te drijven Bij deze verklaring komt het dus meer op hun beweging dan op hun grootte en structuur aan Boyle wil nu zelf geen besliste keuze doen, maar zal, daar zij iets eenvoudiger is, van de eerste verder gebruik maken ( E x p S W , I, 8)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen