1946 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 11

5 zijn onderzoek betrokken en danken wc aan Brunet 21) onderzoekingen over het newtonianisme in de 18de eeuw, maar de chemie is er bij deze studies slecht afgekomen en een samenvattende en vergelijkende beschouwing der verschillende natuurwetenschappen vanuit het gezichtspunt van de verhouding tusschen redeneering en ervaring ontbreekt. Onwillekeurig zullen we daarbij toch steeds weer op Frankrijk terug moeten komen, daar van een conflict tusschen Rede en Ervaring in de Engelsche en de Hollandsche wetenschap ternauwernood sprake is. Ook zullen we soms moeten teruggrijpen naar het laatste kwartaal van de 17de eeuw, want wat Hazard 22) voor het geheel van de cultuur aangetoond heeft, geldt in bizondere mate voor de natuurwetenschap : de denkwijze van de 18de eeuw is reeds in het einde van de 17de eeuw doorgebroken. De natuurwetenschap en de samenleving.

De natuurwetenschappen oefenen over den 18de-eeuwschen geest een bijna onbeperkte macht uit. De 17de eeuw kende haar geleerde genootschappen: de Florentijnschc Academie (1657—1667), de Royal Society (1660), de Académie des Sciences (1666), maar in de 18de eeuw treedt de natuurwetenschap daarbuiten onder het beschaafde publiek; men gaat zijn best doen haar te populariseeren en haar zoo voor te dragen, dat ook nict-wetenschappelijk-geschoolde belangstellenden haar kunnen begrijpen. De nadruk valt, vooral ook onder Engelschen invloed, steeds meer op het „nut" van de wetenschap, op de praktische toepassingen en daarnaast op de zuiver theoretische kennis. Er ontstaat een klasse van lieden, die hun bestaan vinden in het houden van natuurkundige voordrachten voor particulieren en op ,.colleges" en in het fabriceeren van de instrumenten, die noodig zijn om de proeven te doen : Polinière (1709), Moitrcl d' Element (1719). Sigaud de la Fond 23) en Nollct (1735) in Parijs; Dcsaguliers in Rotterdam en Den Haag (1730), Martens in Amsterdam (1736), Stockc in Middelburg (1736). *^) P. Brunet, Maupertuis, Paris 1929. P. Brunet, Les physiciens hoUandais et la methode expérlmentale en France au XVIII e siècle. Paris 1926. 22) p. Hazard, La crise de la conscience européenne 1680—1715. Paris 1935. ^') Sigaud de la Fond, Essai sur différentes espèces d' air. Paris 1779; ayertis^ement: M. Sigaud de la Fond fera des Legons particulières sur les différentes espèces d' air, dans son cabinet de Physique, rue S. Jacques.. et il procurera aux amateurs des appareils faits sur Ie modèle des slens.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen