1946 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 61

55 mogen besluiten i ^ ^ ) . In de tweede plaats heeft de 18de-eeuwsche natuurwetenschap door analogie h a a r methode willen overdragen op andere w e t e n schappen. D e bewondering voor het succes van de natuurwetenschap is zóó groot, dat men h a a r methode in andere wetenschappen wil toepassen. W e wezen er reeds op, dat de wijsgeeren, economen en politici hun geest in de school der natuurwetenschap gevormd h a d den; omgekeerd w a r e n de beoefenaars van de natuurwetenschap dikwijls mannen van politieke beteekenis. Z e l d e n is de man van wetenschap in het publieke leven zoo geëerd geweest als in dien tijd. Lavoisier w a s plaatsvervangend afgevaardigde in de Nationale Vergadering en h a d belangrijke functies als schatkistbewaarder en als landbouw-econoom; Guyton en Fourcroy w a r e n lid der Nationale Conventie, M o n g e minister van Marine. D e geleerden stonden vooraan in den politieken strijd; eenparig prezen Jan Ingenhousz (1730—1799) en Joseph Priestley (1733—1804) de nieuwe Amerikaanschc republiek, die zich aan d e tirannie ontworsteld h a d en met trots wezen ze daarbij op hun vriend Benjamin Franklin, den grooten natuuronderzoeker, die tevens een groot staatsman w a s . Priestley, d e revolutionnaire Engelsche dominee, die w e g e n s zijn sympathie met de F r a n s c h e revolutie, gedwongen w a s n a a r Amerika uit te wijken, z e g t : ,,De snelle vooruitgang der kennis, die zich in alle richtingen uitbreidt, zal het middel zijn om alle dwaling en vooroordeel uit te roeien en om een eind te maken aan alle overdreven en aangematigd gezag inzake van religie als van wetenschap en alle inspanning van vrienden van corrupte instellingen van allerlei a a r d zal geen resultaat hebben in deze verlichte eeuw". N a a r zijn ^^^) Het doet denken aan de ergste ervaringi^-extrapolaties van de 18de eeuw als men nü nog een historicus hoort beweren ; „Dat eenmaal de mensch van minder-dan-mensch tot mensch werd, is toch geen utopie, maar een feit. Welke reden kan er dan bestaan .om een dergelijke tweede beslissende stap a priori voor onmogelijk te houden, om de overgang van mensch naar meer-dan-mensch een utopie en niet ook een — althans mogelijk — feit te achten? Hoe kort immers is het nog maar geleden —• een luttele driehonderdduizend jaar — sinds, er een wezen ontstond, dat wij mensch kunnen noemen, vergeleken bij de misschien wel millioen maal millioen jaren dat de aarde, naar het gevoelen van ter zake kundigen, nog voor den mensch en zijn opvolgers bewoonbaar zal zijn!" J. Romein ; Nieuw Nederland, Algemeene beginselen eener Hervorming in hoofd en leden. Amsterdam 1945, p. 43.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen