1946 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 31

25 kracht. Hij kan echter geen resultaat bereiken, als hij zijn berekeningen in de chemie wil toepassen. Anderen zien zich zelfs genoodzaakt tot negatieve aantrekking, dus afstooting, hun toevlucht te nemen ^^). Tot een volkomen speculatieve, maar in haar eenheid imposante, theorie heeft Boscovich (1711—1787) de attractiewet ontwikkeld : de kwadratenwet is dan slechts een benadering van de algemeene wet over een zeker bereik ^^). Buffon eischte daarentegen, dat ook de chemische reacties volgens de kwadratenwet verklaard zouden worden. Zoo spraken de speculaties der newtonianen elkaar vierkant tegen, het beste bewijs, dat zij den veiligen bodem der ervaring reeds lang verlaten hadden. De scheikundigen als Boerhaave en Bergman ^^) kwamen tenslotte tot het inzicht, dat zij, ondanks alle erkenning, dat de chemische reacties door aantrekking tot stand komen, slechts door ervaring konden uitmaken welke stof welke andere stoffen uit hun verbindingen verdrijven kan, de ,,electieve attracties" zijn louter woorden, waarmede zij de feiten constateeren in newtoniaansche terminologie. Geoffroy ^o) verving echter om zelfs den schijn van ,,systeemgeest" te vermijden, het woord ,,attractie" door ,,rapport". Een ander voorbeeld van de systematiseering van alles wat Newtoni gezegd had, vinden we in de verklaring van de gaswet. Newton had de wet van Boyle mathematisch afgeleid door, als wiskundige hypothese, aan te nemen, dat de deeltjes van een gas elkaar afstoo-

*') Beaumé, Reflexions sur 1' attraction et la repulsion qui se manifestent dans la cristallisation des sels. Journal de physique, vol. I, (1773) p. 8. ^^) R. J. Boscovich, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium. Venetiis, 1763. **") Torbern Bergman, Disqui^tio de attractionibus electivis. (Nova Acta Regiae Societatis Scrientiarum Upsaliensis, vol. II, p. 159). Upsaliae 1773. *") Geoffroy 1' Ainé, Table des différents Rapports observes en Chimie entre differentes substances. Mém. Acad. Sc. de Paris 1718, p. 202 (Paris 1719), Histoire Acad. Sc. de Paris année 1718, p. 36 : C' est ici que les simpathies et les attractions viendroient bien a propos, si elles étoient quelque chose. Mais enfin en laissant pour inconnu ce qui 1' est, et en se tenant aux laits certains, toutes les experiences de la Chimie prouvent qu' un même Corpei a plus de disposition a s' unir a 1' un qu' a 1' autre Ce sont ces dispositions, quelqu' en soit Ie principe, et leurs degrés que M. Geoffroy appelle B»pports

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen