1946 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 119

Ill Een ichtyoloog (vischkundige), zegt .Eddington, onderzoekt de dierenwereld van den oceaan door een net in het water te werpen en vindt nu : lo. geen zeedier is minder dan 5 c.M. lang, 2o. elk zeedier heeft kieuwen. Het is wel duidelijk, dat de eerste conclusie het gevolg is van de v/ijdte der mazen van het net. Deze uitkomst berust dus op de subjectieve opvatting van den onderzoeker over den aard van zijn studieveld. Hij heeft zelf de wijdte van de m«zen gekozen. Eigenlijk had hij al tot deze conclusie kunnen komen voordat hij met zijn experiment begon. De eerste natuurwet van den ichtyoloog is daarom een voorbeeld van een epistemologische conclusie. Volgens Eiddington zijn vele fundamenteele natuurwetten van epistemologischen aard. Wij vinden ze als gevolg van de begrensdheid of ontoereikendheid van onze o-nderzoekingsmethoden. Daaraan is het toe te s.chrijven, dat wij in de moderne natuurkunde op verschillende ,,onwaarneembare grootheden" zijn gestuit: de snelheid van de aarde ten opzichte van den aether kan niet gemeten worden, de gelijktijdigheid van twee gebeurtenissen op verschillende plaatsen, enz. Ook het onzekerheidsprincipe van Heisenberg moet in dit verband genoemd worden. Eddington legt dus sterk den nadruk op het subjectief karakter van onze kennis. Wij maken zelf een selectie van wat we willen onderzoeken en kunnen vinden. Deze selectie is subjectief, want zij hangt af van de instrumenteele en intellectueele hulpmiddelen van den onderzoeker. Selectief subjectivisme is de naam, die Eddington aan zijn natuurfilosofisch standpunt geeft. De tweede natuurwet van den ichtyoloog is niet van epistemologischen aard. Maar zijn conclusie : ,,elk zeedier heeft kieuwen" zal natuurlijk vroeg of laat onjuist blijken als hij eens een dier vangt zonder kieuwen. Dit stemt overeen met de ervaring, dat een lang voor juist gehouden natuurwet op een gegeven oogenblik toch onvolledig kan blijken te zijn. De natuurfilosofie, die Eddington in zijn boeken heeft ontwikkeld, is vernuftig opgebouwd. Maar er bestaat geen eenstemmigheid over. W e hebben er al op gewezen, dat zij vooral van wijsgeerigen kant veel bestrijding heeft ondervonden. De filosofen misten vaak een voldoend inzicht in de natuurkundige theorieën. Doch het staat wel vast, dat de recente ontwikkeling der physica hen zal dwingen vele opvattingen, die zij vroeger hadden, te herzien. Eddington was een diep godsdienstige natuur. Dit bepaalde ook den ondergrond van zijn wetenschappelijk filosofisch denken. In hem leefde het besef, dat het innerlijk wezen van de wereld geest is. Dit was een der redenen, waarom hij steeds met zoo grooten nadruk wees op het formeele kafakter van onze kennis en van de begrippen der physische wereld. Welke hooge beteekenis Eddington aan de religie in het leven van den mensch toekent, blijkt duidelijk uit zijn lezing ,,De wetenschap

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen