EEN EN ANDER OVER SCHRIFTKRITIEK.

IV.

Het zou me niet verwionderen, als zöo langzam-erha'iid deze of Igene van mijn lezters was jgaan deiaten: gie 'zoudt^iiet over de Sclxriftkrltiek heb'ben em boe staan al 'de besproken zlak'en — hoe belanigiiijk naissclhien oiok op zichzelf — daarmee toch in vierband? Bij de^ Sdhrii'tÜritiek gaat het immers - om' [het oiieöht ver'klaren van verschillende gedeelten des Bijbels en daar heb ik nog geen woord ovex gelezen ?

Nieen, daar hadden we het tot dusver niet over, maar om het daar over te k'unnen hebben, moest eerst met eükele woorden worden gesproken over - de Imtiek. van. den inhoiud des Bijbels. Eerst als men daarover is ingelicihtj kan wat zich bij de Schriftferiiiie'lc voordoet, daidèlijfe' worden gemaakt.

Want wat doet de eigenlijke Scihriftkriliek, ? Ik mag eir aan herinneiren, dat Icritiek hier wordt gebezigd in den zin van beoiordeeling. De Schriftkritiek beoordeelt den inhoud des Bijhels, ©n de uitslag van die beoordeeling kan ten gevolge hebben, dat een of ander Schriftgedeelte voor onecht wo-rdt veridaard.

Maar beoordeelen, zWt 'ge 'zeggen, kan men toch niet doen dan haat een bepaalden maatstaf. Waar haalt dan de Schriftkritiek dien maatsjtaf vandaan?

Daar hebben we nu juist het punt, waar het , op. aa'rilvomt. De Schriftkritiek heeft zioh een oordeel over Jezus, over Paulus gevoa'md. Hoe k'omt ze daaraaJn? Wel, eenvoudig door "uit de . Sahrift .te kiezen, wat naar haar • oordeel ons het best Jezus of Paulus bescihrijft. Een zefcere school in de kritiek, die al weer zicthzelf heeft overleefd, maax die toeh 'nog nawerkt, was b.v. van oordeel, dat onder de brieven - van Paulus, de beste, de meest betrouwbare waren, die aan de Romeinen, de twee aan de Korinflhen, die aan de Galaten. Waarom juist die? E'n b.v. niet die aan Tim'otheus? Ik zou daar nog wel heel wat van fcnnen zeggen, maar ten slotte kan ik u niet afdoend zeggen, waaronx juist dez'e ein de andere niet. Zoo kiest de kritiek uit de woorden van Jezius, welfce haar de beste 'toeschijnen. En wanneer z'e eenm'aal gek'ozeh heeft, dan wordt op grond van het beeld van Jezhs of Paulus, of fwjen dan ook', dat m'en zicjh' aan de hand van die zelf gekozen plaatsen heeft gevormd, de rest beoordeeld, en wat er heelemaal niet miee strookt, voor onecht verklaard.

Een voorbeeld? De k'ritiek mteent, dat Jeausnooit Mt. 28:19 zoOi k'an hebben gesproken, .want •— Hij kende die trinitarische belijdenis nog niet, die is pas later in de terk opgekomen. Een ander? De brieven aan Tim'ottheus kunnen niet' van Paulug' zijn, want daarin wordt'een kerkelijke organisatie ondersteld, , als er in de dagen van Paulus nog niet bestond. Dergelijke voorbeelden zoir ik bij' tientallen kunnen geven.

Dat is de eigenlijke Sctoiftkritiek.

Wat is hu 'het kenmterk van die eigenlijke Schriftkritiek? Immers dit, dat de mensch als rechter gaat zitten over den inhoud van Gods Woord. Ze is in den grond der zaak' rationalisme, ook al komt ziö dan voor bij menschen, .die zeggen van het ratiolnalismie niets te moeten hebben. Ze is — zoo leert de historie — ini'et het rationali'sme opgeko-' m'en en gropt geworden. Ze vindt altijd weer aansluitimig in het hart van den mensch, die ^ichl van nature aan God niet wil onderwerpen: Feitelijk gaat ze als rechter zJülen over God zelf, die iixpiers zijn Woord ons gaf.

Of (nu de critici zeggen, heen, dat doen we niet, wamt de Schrift zooals ze daar ligt, is niet Gods Woord, o'Ozie kritiek beoogt juist uit dien Bi.jbel vol feilen Gods Woord te puren — het baat hun niet. Al meenen zij, dat de Schrift niet Gods Woord is, daarom is ze het wel. En niet naar hun oordeel, maar inaar wat de Avaarheid is, moet de zaak worden bezien.

Of we dan ons oordeel óver de Schrift, "dat te Gods Woord is voor het eenig juiste durven, uitgeven? Ja, dat durven we. Het ligt buiten het bestek van deze artikelenreeks op deze kwestie nader in te gaan.

Hier moeten wie zien, dat we bij' dit punt van do Schriftkritiek voor göiêd scheiden. Wij zien in den Bijbel hét Woord" van God en daarom onderwerpen we ons aan de Schrift. De Schriftkritiek, die er anders over denk't, vindt daarom juist vrijheid den - inhoud des Bijbels te beoordeelen.

Maar of er dan nog niet heel wat meer over de Schriftkritiek te zeggen valt? Ongetwijfeld, vooral nu we in den beginne gezegd hebben Schrift te nemen in wat rui'Hiieren zin.

Maar miein rhoet wel ottfiïerisxïheiden: de - Schrift zelve en de Q\^erlevering. Dat overlevering nemen We .hier nu niet in den zin Van de Roomsche traditie, dus als een stel van mededeelingen en voiorschriften, 9ie bij-de .Schrift hoioren en die tein naasten bij evenveel gezag h-tebben als de Schrift' z'olf, we moeten het hier hebben in gansch anderen zin.

In de eerste plaats hebben we overlevering omtrent de Schrift ©n haar inhoud. In het heele ievangelie van Johannes staat nergens, dat het van Johannes is. In den brief aan de Hebreen staat niet, dat hij do'or P'aulus is geschreven. Nergens staat, dat de profeten httn Godsspraken in die volgorde hebben uitgesproken, als we z'e in hun boeken vinden opgeteekend, enz. enz: .

Omtrent al deze dingen en zoovele meer bestaat ©en • overlevering, d.w.z. de Joden, de Kerkvaders te.a. hebben ons daaromlrent verschillende dingen mleegedeeld. Allerlei dingen, die waiar kunnen zijn ein waarvan er vele gewoonlijk' door ons worden aangenomen. Maar dait alles draagt het karakter van mjenschelijke ovei'leverüig; . Wie daarop dus kriti-ek uitoefent, staat in zijn volle recht.' 'VVie zegt, dat de brief aan de Hebreen niet van Paulus ja, , doet volstrekt niet aan Schriftkritiek in den boven gebruikten rationalistischen zin. Hij onderzoekt getuigelnissen van miehs: ch: en en daartoe heeft hij volle vrijheid.

Zoo Is ér ook tóets tegen, dat wordt onderzocht, bij welke gplegenheid een boiek. is geschreven, of hjöt dadelijk zóó gieschreven is, als we het nu in dein kknon liebben. Denk b.v. aan het evangelie van Johannes. Het zto'U zieer goed khnnen zijn, dat het eerst met hoofdstuk' 20 isloot en dat later hoofdstuk 21 is toegevoegd. Hier is allerlei te onderzoellc'en en bij' dat onderzioek komt kritiek te pas. Ein de wetensdhap, die zich met dat onderzoefc_. bezig houdt, wordt in onzien kring doorga, ans - ^Jlj kanoniek genaamd.

Natuurlijk zijin hier ook grenzen. In den brief aan de Romeinen staat, dat h, ij; 'een brief is van Paulus aan de gemeente te Roimé. Daarmee is de zaak voor ons beslist. Wie hier k'ritiek ging oefenen, kwam 'dein inhoud der-Schrift te na. Maar we zijn vrij te oinderzöeken, wanneer dez© brief werd geschreven en waar, hoie de gemeente te Ro'me waS ontstaan enzi. enz. Mits we maar steeds reöh't laten wiedervaren. aan de mededeehngén, die de Scihrift z'elf o'ns geeft.

Ter verduidelij'king zij' hier nog een enkel woord aaïi 'tolegevoegd. Aan de overzijde praat mien gaarne oveï de echtheid of'de onechtheid van een boek of leen gedeelte van een boek. Het verdient geen aanbeveling die woorden over te nemen, omdat er .geen duidèlijik opischreven zlin aan te hechten is. Want wat wordt met dait woord echt bedoeld? Offhiet Gods Woord is? Do-orgaans wordt door de menschen, ' die-van echt en onecht sprelfen, de Schrift niet voor Gods Woord gehouden. Men verstaat onder echt gewO'onlijk': is het, waarvoor het zich uitgeeft, is het van den sehr'ijver, op wiens naa, m het staat, heeft het van het begin af een deel uïtgeSSaakt vain.het.-boiek, - waar het. hu.-in is te vinden.

Dat 'Zijn echter', rtiet'de'vrag'ên, dié ons "'Gereformeerden in de eerste, plaats belang fnboezemen. Het eerste'j wat wij> weten willen is: is dit boek, is dit Schriftgedeelte Woord van God? Al de andere vragen zijn voor ons van ondergeschilct belang.

Omdat de 'zaak' zöO' staat, is het beter een andere o'nderscheiding te malken en niet te spreken van echt ön onecht, m'aar van kanoniek en authentiek. Kanoniek' noemen wo dat, wat in den 'kanon behoort, d.w.z. wat Gods 'Woiord is, gelijk' O'nze Belij'denis zegt in Art. 5: Al dezie bo'eken alleen ontvaargen wij voor heilig en kanoniek. Natuurlijk moeten we nu weten niet alleen, welke boeken kanoniek zijn, maar ook waaraan de kanonieke boeken zijn te kennen. De kanoniciiteit rust op, het feit, dat Ke vaar God 'zijn, en op de vraag, waaraan kan ik' dat kennen, zegt oaize ; belijdenis: ze hebben het bewijs van dien bij' zichzelf. Daar komen nu nog wel in de tweede plaats verschillende meer uitwendige kenmerken bij-, die niet elk voor zich, maar wel gezamieinlijk van beteekenis zijh. , Het ligt echter weer buiten ons bestek daar hier over te handelen. "Voor het W. T. heb' ik een uiteenzetting gegeven in de brochure: Kanon en Tekst van het N.T.

Naast deze kanonicliteit staat nu de authenticiteit, daarbij vrage'n we: wie is de schrijver van het boek en is het geheele bo'ek van denzelfden sahrijver. D'at is een geheel ander© vraag. Want het feit', dat een boek kanoniek is, hangt niet van den schrijver af (al zijh oiok hier grenzen), m'aar hangt ai vain, hét feit, of het van God is, of het is geinspireerd. God lieeft verschillende-menschen geïnspireerd, apoistelen, maar ook' niet-aposlelen, profeten, maar ook anderen.

De authenticiteit beslist dus vois'trekt niet over dö kanonicitéit, en O'ok het omgekeerde is slechts ten deele waar. Staat in een kanoniek boek, dat het van dezen of genen schrij'ver is', dan is de zaak uitgemaakt, inaar staat dat er, niet in, dan blij: ft 'heit onderzoek .vrij. En is ler aanleiding om' te - onderzó'eken, of het geheel© boek wel van denzelfden 'schïijver , ig •— b.v. in het vroeg'er in dit blad besproken geval van het slot van Markus-, herinner u ook aam Dieut. 34 — dan is' daarmee nog niet 'gezegd, dat zulk een ibijgevo'egd deel niet kanoniek, niet Go'ds Woord is. W, ant die kanonicitéit hangt niet aan den schrijver, maar aan de inspiratie.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen