DE CHRISTELIJKE PHILOSOPHIE.

De C'hristelijike philosopihie, die, na, a, r w& hopen, ten onzent zich krachtiger zal ontwikkelen, dan voorheen het geval was, behoort te midden van de stroomingen van onzen , - tijd zelfstandig positie te 'kiezen en zich niet door een of ander groot systeem te laten beïnvloeden.

We kmnien ons niet aan het wereldleven van dezen tijid onttrekken. Dat willen we ook niet. Het is niet mogelijk de Christelijke philosophie te beoefenen, zonder van de hedendaagsche wijsgeerige stroomingen kennis te nemen. Reeds in terminologie zijt ge eenigermate van de systemen, die onzen tijd beheerschen, afhankelijk.

Maar we moeten er ons apïiori voor wachten de probleemstelling van een of ander philosooE, van Bergson, Husserl, Scheler, Ja, mes tot uitgangspunt te nemen. Vooral moeten we ons hoeden aa, n den Kiant-cultus mee te doen. De greep', die 'Kiant ter verklaring van het kenprobleem en tot vaststelling van de ethische normen deed, was een misgreep. Kiant had' allerminst het recht zich met Copernicus te vergelijken. Copernicus nam ter verklaring van de beweging der hemellichamen niet zijn standpunt op de aarde, maar op, de zon. Sant stelde echter, omgekeerd, in plaats van de Zon in het rijk des geestes, de aarde ert; |^|(|ïj, ; bewoners in het middelpunt.

De Christen-wijsgeer zal ronder eenigen twijfel, met volle bewustheid, kiezen voor de theïstische philosophie. Omdat, hij Christen is en God in .Tezus Christus als Zijn Vader in de hemelen heeft loeren kennen, zal hij God ook opi 't gebied van het denken eeren en Hem bij het onderzoek naar het wezen der dingen de plaats willen geven, die Hem toekomen moet. God is de oneindige Persoonlijkheid in Wien de wortels aller dingen liggen, die alie dingen draagt door Zijn kra, cht, en alles heenleidt naar het doel, dat Hij Zich in Zijn raa, d iieeft voorgesteld. De laatste grond voor de geldigheid van tlenkwetten, ethische en aesthetische normen ligt niet in een algemeen menschelijk bewustzijn, maar in God en in God alleen. Uit ..Hem, .dptir Hem en tot Hem zijn alle dingeni.

Dit is een apriori, een onbew!Jsba.ré~ rsxellïng, waarvan we bij het wijsgeerig onderzoek uitga-an.

Tegen het aa.nnemen van zulk een vóór-oordeel is methodisch geen enkel bezwaar in te brengen. Elke Wetenschap moet van Ijepaalde grondstellingen uitgaan, die verder voor geen bewijs vatbaar zijn. Zonder eenige onderstelling is, geen enkele wetenschap, vooral geen kenleer of metaphysica op te bouwen.. Rickert geeft dit zelf toe, heeft methodisch tegen de „Voraussetzung" geen bezwaar en erkent dit open e.n eerlijk in zijn „Gegenstand der Erkenntnis".

En wanneer het vooroordeel — om van God uit te gaan en het standpunt in hét theïsme ite kiezen — in den weg der redeneering tegen aanvallen verdedigd moest worden, zouden de kansen voor de Christelijke philosofie nog zoo sleciit niet staan. V, T is in elk geval veel meer aan te voeren voor het positie nemeir in God en Zijn openbaring, dan in een-algemeen menschelijk bewustzijn.

Het theïsme, dat God in zijn onderscheidenheid va.n de wereld handhaaft en tegelijk het verband van God met alles wat bestaat vindiceert, is één va, n de grondvooronderstellingen 'der Christelijke philosophie.

Dat wil dus zeggen, dat de philosophie zal moe-. ten staan in liet teeken van den ootmoed. Ik zie het denkend - en zinnend hoofd van den Christenwijsgeer, gebogen ter aarde, eerbiedig hulde bren­ gend aan Hem, uit Wién alle paternitas in hemel en op aarde genoemd wordt. (Ef. 3:15).

In de Christelijke philosophie voelt de mensch zich klein. De mensch wordt neergeworpen vmi het voetstuk, waarop Kajit hem pla, atste. Teruggezet op de voetbank van Gods voeten. De mensch is niet autonoom, maar ontvangt in gehoorzaamheid de wetten van Hem, ...i.n Wien de' wortels aller dingen liggen, in Wiéii de laa.tste gronden van waarheid, goedheid, schoonheid zijn.

Daarbij komt nu ten twesde, dat de Christenwijsgeer met heel zij'n haif t een Christen moet zijn. En wie Christen is met het hart, zal jdit ook zijn met hoofd en hand. Van-een dualisme tusschen hoofd en hart willen we niet. weten. Met .Tacobi gaan we niet mee. Al zal in de practijk va, n ons leven dikwijls een discrepantie op' te merken zijn tusschen hoofd en hart, principieel geno^men mag die tegenstelling niet bestaan.

Die eenheid van beginsel, die drang om God te dienen met hoofd en hart kan er alleen zijn bij den Christen, d.i. bij hem, • die door Jezus Christus voor zijn zorrden .vrede vond bij God en door den H. Geest naar Christus' beeld is vernieuwd. Zonder wedergeboorte .kan niemand het koninkrijk Gods zien. Zonder Wedergeboorte kan niemand in de weröld, van het denken God op^ de rechte wijze eeren. ZOJIJ^ÖJ-wedergeboorte kan niemand .in den waren zif: ^|S^: !, ; iBroords een Christen-wijsgeer zijn.

In onzen tijd, waarin met den hoogen Christen-naam op zoo schrikkelijke manier gesold wordt, kan men dit niet. scherp genoeg zeggen.

En hierbij komt nu nog , een derde punt, dat met de twee genoemde onlosmakelijk verbonden, is.

De Christenphilosoof laat zich bij de beoefening van de wijsbegeerte leiden door de bizondere openbaring, die gecodificeerd is in de H. Schrift. Die Schrift waarin de Geest Gods getuigt, is ons een gids op den denkweg.

Dit is voor velen een teer J)unt. Maar het is goed de dingen open te zeggen. De Christen, die met allen ernst philosoof wil zijn, neemt den Bijbel • aan als Gods Woo^rd en laat door dit Woord zijn denkrichting bepalen.

Men versta ons niet mis. , De Heilige Schrift is geen philosophiecodex. 't Is niet zoo, dat men voor de oplossing van ken-, theoretische vragen .maar een hoofdstuk of vers van den Bijbel heeft op te slaan, en daar ’t antwoord kan vinden.

Dat de H. Schrift is geen wijsbegeerte af te leiden.

Een Bijbelsche philosophie is evenmin bestaan-Jjaar als een Bijbelsche chemie of psychologie.

Hieraan behoeft verder geen woord te worden verspild., Dit-is.-herhaaldelijk .> door, de onzen betoogd.

Maar dit is bedoeld, 'dat''wij' de .wijègeerigïs problemen stellen en aan ds behandeling der vraagstukken ons wijden bij het lich t der S chrif t. De iGeest der waarheid, die in de H. Schrift aan het woord is, doet ons gezichtsp'Unten aan de • hand, die bij de behandeling der groote vragen voor ons maatgevend zijn. Bij het licht der Waarheid alleen zullen we de waarheid vinden.

Die aan den overkant staan, Dichen ons uit en spotten, dat er een „philosoof" is opgestaan, die zijn wijsheid uit den Bijbel put. 't Deert ons niet. Wie daar niet tegen kan, moet in de' tent blijven. Wie den spot van de tegenstanders iiiet verdragen wil, moet in de eenzaamheid zichzelf afvragen of hij zijn God wel in waarheid lief heeft.

We komen bij deze onderwerpiing aan dè H. Schrift in philosophicis ook in conflict met Rome. De Roomsche wijsbegeerte neemt haar standpunt in het na.tuurlijk licht der rede en meent buiten de H. Schrift om een goed .philosoiphisch systeem te kunnen opbouwen. , Wij' beschouwen dit als een dwaling. Gelukkig, dat vele Roomsche wijsgeeren meer Christelijke elementen in hun philosophie hebben, ida.n naar het princiep toelaatbaar zou zijn.

Maar onze overtuiging is het boven omschreven standpunt het eenige, dat de Christen-wijsgeer ka, n innemen.

Natuurlijk is het mogelijk eii' zelfs gewenscht zich nu en dan bij zijn redeneeriiig te stellen op de basis van. wat de Roomsclien noemen „de natuurlijke rede". Men kan de redeneeriugen van zijn tegenstander het best ontzenuwen door gebruik te maken van de algemeene dialectiek.

We pla.atsen ons met ons Christelijk standpunt niet buiten de wereld.

Maar voor den opbouw van een Christelijke wijsbegeerte, voor het stellen der problemen en het zoeken naar een oplossing voor die problemen, hebben we nóodig de voorlichting van 'den H. Geest, die niet alleen in ons werkt, maar die ook in de H. Schrift zich als den Geest der waiarheid openbaart.

We kunnen ons bij de beoefening der wijsbegeerte niet van onszelf ontdoen. De religie kan niet opgesloten worden in de binnenkamer. Op heel het terrein van het menschenleven, in de politiek, in de wetenschap, in de kunst, willen we Christenen zijn, die de eere Gods zoeken.

Wie in den tegenwoordigen tijd op het veld van deze studie zijn voetsta, pipen zet, ziet ./dg-tlièzwaren van alle zijden opkomen.

Toch mag dit ons niet ontmoedigen. immers aan de Christelijke philosophie ..werken d e g e s 1 , a c h t e n.

We vinden een scliat va.n schoone o-pmèrkingen in de werken van Augustinus. Hij was een Christen-wijsgeer in eminenten zin.

Thomas, al kunnen we zijn principiëele houding niet goedkeuren, biedt wijsgeerige gedachten, die niet te versmaden zijn.

Kuyper en Bavinck, Woltjer en Geesink, ' zijn hier te lande ons voorgegaan.

Daten allen, die belang stellen in een Christelijke philosophie, zich ten nutte maken wat God ons 'door deze mannen gaf, en laat ons samenwerken om, iiiidien mogelijk, zóó te arbeiden, dat we enkele stappen vooruit komen.

Onderscheidene jongere geleerden — „RefOrmatie"-artikelen van de laatste maanden kunnen het bewijs leveren — toonen interesse voor wijsbegeerte en willen op dit veld van nadenken en studie zich den na, am van Christus niet schamen.

Voorzoover ik kan zien werkt men te veel op eigen houtje en wordt onze kracht, die al klein, is, versnippierd.

Mag ik, eens een idee aa.n dëêl'êöïÖ'ïdoéM-Zouden zij die door één of meer .publicaties getoond hebben belangstelling te hebben voor wijsgeerig denken in Christelijken. geest, niet kunnen-saamkomen en in vergaderingen, - die één-, of tweemaal per jaar gehouden worden, onderwerpen ; bes|)jpfeken, die voor de .Christelyke.wijsbegeerte vam waarde zijn?

De mogelijkheid 'bestaat, 'dkt'*' Söör ' briderlifi'ge saamspreking va, n hen, die op, den grondslag der Gereformeerde belijdenis staan, eenheid van overtuiging wordt lievorderd ten opzichte van gewichtige wijsgeerige vragen.

Ouderwerpen als: het wezen-, '}d#': 'Èhristelijke philosopüie, de taak va; n de kenleer en ha, Ei, r verhouding ot de-metaphysica, de verhouding van de psyclu fogie tot de philosophie, verstand en intuïtie, enz. zouden op zulk een coetus yoop .philosophie behandild kunnen worden.

Door onderlinge vertrouwelijke ' samëhsp'i'èkihg was het misschien mogelijk tot arbeidsverdeeling te ko.nen en elk een' steentje, hoe klein ook, aan te drag.'n voor den, opbouw van een Christelijke philosophie.

Wie voor dit plan iets vó*èlt; ^"d; eele het mij mede. '-Gaarne ben ik befeid het initiatiei& ij^^: »^^, en een vergadering „saam te roepen

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen