Twee .. ., nu drie Kerken.

't Is in hidië toch wel heel anders dan in Holland. Gaat men de opsomming eens na, die Ds H. Bakker in zijn „Kerlrelijk leven in Nederland", in 1927 uitgekomen, van de kerken en keriq'es, gemeenten en genootschappen, secten en broederschappen geeft in ons vaderland, dan staat men zelfs als k e r k e 1 ij k Hollander nog verbaasd over het groot getal kerkelijke kringen, en als Gereformeerde opnieuw over het aantal gemeenten van Gereformeerde gezindheid, die hier te vinden zijn. Men telt de kerken hier met tienallen, en vraagt zich ontsteld af, hoe die alle in ons kleine land bestaan kunnen, en ontstaan konden. Men voelt er zekeren weedom, bij, en verijlijdl zich ia do Avetenschap, dat er bij velen in ons land een zoeken en bidden om meerdere eenheid is.

Komt men nu echter in Indië, dan vindt men geen Ned. Herv. Kerk, Doopsgezinde Broederscha.p, Evangelisch of Hersteld Evangelisch Luthersclie Kerk, Rem.onstrantscho Broederschap, Christelijk Gereformeerde Kerk, en evenmin één van do talloos Gereformeerde gemeenten van liet moederland. Neen, eigenlijk zijn er in heel het groote Ned.-Indië (57 maal zoo .groot als Sederland') maar twee..., sinds 1927 drie kerken; en men. voelt al aanstonds, dat dit feit een gansch andere situatie geeft aan het kerkelijk leven dan hier in Holland.

We zullen de officiëelo stukken raadplegen. Die kunnen ons nog het bost oriëiiteeren; want zooveel er over bet HoUandsch. kerkelijk leven geschreven is, zoo weinig is dat over bet Indische. Het raadplegen, van min of meer officiëelo werken heeft bovendien het voordeel, dat hel ons tegelijk eenigen kijk geeft op de plaats, die het kerkelijk leven in Indië in de publieke opinie inneemt.

Het officieelste is in Indië wel de „Hegeerings-Ahuanak voor Nederlandsch-Indië", elk jaar In twee tliklw doelen verschijnende, onontbeerlijk handboek voor lederen ambtenaar, waar op de verschillende kantoren steeds boel wat wijsheid uitgeput wordt.

Willen we iets weten van het Kerkelijk leven in Indië, dan moeten w'e-zoeken onder , .Departement van Onderwijs on Eeredienst", en vinden in hoofdstuk 1\' drie paragrafen, die ons het gewenschte overzicht geven; in 1. Do Protestantsche Eeredienst, 2. De Roonisch-Katholieke Eeredienst, en 3. „Andere genootschappen den C h r i s t e 1 ij k e n Godsdienst betreffende". Zoo vonden we 't nog in 1927: pii onder nr 3 haddon onze Gereformeerde Kerken oeu plaats gekregen! Men ziet: tot 1927 toe kende men in Indië eigenlijk slechts twee kerken: de Protestantscln> en de Hoomsche. Daarnevens werden, bijna pro memorie, nog wat andere genootschappen uitgetrokken, waar ook wol enkele kerken onder vermeld werden, maar deze waren van te geringe beteekenis dan dat men ze afzonderlijk zou vermelden. Achter heel deze constructie liggen belangrijke historische motieven, waar ik nog wel eens op terug hoop te komen; maar thans, is het ons voldoende U te doen gevoelen dat INDIK eigenlijk slechts twee kerken kent: een Roomscho on een Protestantsche.

En welk work ge nu ook verder opslaat, steeds, vindt ge dit wger, bevestigd. In de groote Encyclopaedie van Ned.-Indië zoekt ge weer onder „Kerk" tevergeefs; ge moet bij „Eeredienst", de uitwendige openbaring, de verschijning naar buiten, zijn, om iets over de Kerk te vinden; en ook dan is er eigenlijk slechts van de twee genoemde Kerken sprake. Wel wordt er iets over de Geref. Kerken vermeld, maar dit is thans reeds geheel verouderd, en tot nu toe ook in de Supplementen niet aangevuld, in tegenstelling met de Roomscbe. Kerk.

Hetzelfde geldt weer van het reeds oudere „A'ooilands Indië", onder leiding van H. Colijn uitgegeven in twee deelen. Niet onder bet Hoofdstuk „Godsdiensten", maar onder „Bedrijf en Samenleving" vinden we „VI. Eeredienst en Zending" twee stukken: De Prot. Kerk en de R. K. De verwachte nieuwe druk van dit standaardwerk zal, hopen we, een ander beeld geven op dit punt.

We Ireklcen tweeërlei conclusie.

Het kerkelijk loven neemt in LVed.-Indii; slechts een geringe plaats in. Is or in Holland misschien oen te voel, en zeker een te veel aan splitsing en scheiding; in Indië is een te weinig, IMI zeker een te weinig aan gezonde en reëelo difforentiatic. Men zou misschien, uit Holland komende, een oogenblik geneigd zijn, te denken in Indië he. ideaal gevonden te hebben van kerkelijke eenheid: maar niets is meer schijn dan dat. .Eer zou men kunnen zeg-gen, dat Indië aan de onderscheidingen, uit kerkelijk indifferentisme, nog niet toe is, dan dat men zou kunnen staande houden, dat het, uit streven naar eenheid, daar reeda boven verbeven is. Een belangrijke factor is zeker ook, dat de historie nog niet tot nadere onderscheidingen aanleiding gaf en dat de Regeering die zooveel doenlijk tegengehouden heeft.

Reeds in dit sobere licht kan de opkomst van afzonderlijke Gereformeerde Kerken als iets beteekenisvols gezien worden. Het was voor Indië inderdaad iets zeer buitengewoons, dat er eon nieuwe kerk opkwam naast de twee groote en wettig-erkonde. En... (on nu trekken we onze tweede conclusie), m en kan bet b.e s t a a n der Gereformeerde Kerken in Indië nog maar m o e i 1 ij k erkennen; men moet bot allengs wel doon, doch het gaat nog niet van liai-te. In de officiëelo werken schuilen onze Kerken noc! geheel weg, of worden al te sober gememoreerd. Eu iemand als Prof. Dr L. Knappert, toch zoo goed met het Indisch kerkelijk leven op de hoogte, kan or zelfs in zijn nieuwe book van 1928 over „Godsdienstig Nederland", waarin hij telkens ook bijzondere aandacht schenkt aan het kerkelijk leven in Indië (zie met name pag. 66 en 110 e.v.), niet toe komen de beteekenis Isn erkenning onzer kerken te vennelden. Nu echter de Begeering eindelijk voorgegaan is, en in 1927 onze Kerken als Kerken rechtspersoonlijkheid heeft verleend, zullen anderen allengs wel volgen moeten.

Dan zal men in Indië over drie Kerken kuim«i gaan spreken: de Prot., de Roomscbe, en de Geref. Kerken; maar het kerkelijk leven zal daannee nog 1-angniet zuiver georganiseerd zijn, noch ook de pla.nt^,

in de ludisclie maatschappij liebben ingenomen, die I, el. waardig is.

A. RINGNALDA.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen