Leerstof en leergang voor de catechisaties

Wanneer wij ten aanzien van den leergang en de noodzakelijke verdeeling der leerstof de catechisatie vergelijken met welke andere onderwijsinrichting of cursus, dan komt de eerste er, vrees ik, slecht af. En al beweren we niet, dat het kerkelijk onderricht naar zijn methode en uitrusting moet kunnen wedijveren met het beste, wat op onderwijsgebied elders geboden wordt, tóch mogen we daarom nog niet met het slechtste genoegen nemen. De-methodiek-eischen, die elk onderwijs met zich brengt, zullen niet straffeloos genegeerd worden!

Al willen we graag zuinig zijn met het woord „nood" — er moet, o.i., gesproken worden van een bepaalden nood op catechisatiegebied. Juist, omdat die catechisatie van zoo ontzaglijk groot belang is voor de toekomst van de kerk des Heeren. Uit Uefde tot die kerk moet naar het beste gestreefd, en mag in gebrek en misstand niet zonder meer berust worden.

Men zegt, dat predikanten slechte paedagogen zijn. Het zij zoo. Ja, dat zij erg weinig geven om methode, e.d. Ook dat zij zoo. Maar dan zullen zij hun vleesch hebben te beheerschen door den geest. En toe te zien hebben, dat heele geslachten catechisanten niet het slachtoffer worden van hun liefhebberen en grasduinen in de „leerkerk".

Wat er dan toch wel van dien nood waar is? Wel, daar is allereerst de leerstof. De vragen bij de openbare geloofsbelijdenis spreken van Schrift en BeUjdenis. Dat is dus de stof voor de catechese! En die moet behandeld worden in korte uurtjes, gedurende een aantal maanden, 'n Onmogplijkheid! Waarom dan ook velen maar terugvallen Haar den catechismus-alleen, of zelfs het „Kort Begrip". Wat natuurlijk niet verantwoord is, noch tegenover den leerling, noch tegenover den kerkeraad. De Bijbel blijft dan op de catechisatie een gesloten boek, en de andere behjdenisschriften (plus de verdere inhoud van het „kerkboek") groote onbekenden!

Van verlegenheid grijpen velen dan maar naar een „vragenboekje". Van vele vragenboekjes te maken is geen einde ! Met dit gevaar, dat het \erkzaad het leven ingezonden wordt met formuleeringen van deze of gene predikanten, en vreemd staat tegenover de kerkelijke taal der belijdenisschriften (de laatste jaren hebben, wat dit aangaat, ontstellende dingen aan het licht gebracht!)

Geen wonder, dat reeds jarenlang gepoogd is, een leerboek te verkrijgen. Geen wonder ook, dat dit mislukt is. O.i. ligt hier niet in de eerste plaats een taak voor de meerdere vergaderingen. Die stellen ook geen handboek samen voor den kansel, en kunnen slechts eischen, dat de jeugd der kerk niet in allerlei dogmatische weetjes, maar in de behjdenisgeschriften der kerk, en door deze als gidsen in het Woord des Heeren onderwezen wordt.

Zwaardere last is op de catechisatie gaan drukken óók door het feit, dat op steeds minder scholen de Heidelbergsche Catechismus wordt geleerd.

Dan is daar (we raakten het punt reeds aan) de kwestie van den leergang. Hoe weinig catecheten er misschien voor voelen — ze zullen er aan moeten ge-' looven! Een behoorlijke, psychologisch en paedagogisch verantwoorde, lijn in hun onderricht moeten aanbrengen. De boekjes van Landwehr zijn naar onze overtuiging niet acceptabel. En evenmin de (overigens uitnemend ingerichte) ontwerpen van dr ten Have (Ned. Herv.). Er zit niets anders op: we zullen deze zaak zelf zoo goed of zoo kwaad als dat gaat moeten oplossen.

Naar onze overtuiging zal een behoorlijk catechisatie-boek om verschillende redenen aan de volgende eischen moeten beantwoorden:

1. Centraal zal daarin moeten zijn de Heid. Catechismus, als leerboek voor Gereformeerde catechisanten nog steeds onovertroffen. Aangezien echter eenerzijds, een „uit-het-hoofd-leeren" van den catechismus noodzakelijk is, maar anderzijds een leeren van den heelen catechismus vrijwel ondoenlijk is, zal zulk een leerboek de hoofdzinnen vet moeten drukken, om die te laten leeren, waarbij de archeïstisohe stijl zooveel doenlijk bijgeschaafd dient te worden.

2. Toch kan met den catechismus alleen niet worden volstaan. Ook de schatten der andere belijdenisgeschriften moeten toegankelijk worden gemaakt. Waarom bij elke catechismus-afdeeling citaten uit die andere moeten worden opgenomen, om geiezen en besproken te worden. Dit geldt ook van de kerkelijke formulieren en gebelen. Het zoo rijke kerkboek moet voor onze jongens en meisjes een geopend boek worden, waarin ze thuis zijn.

3. Verder behoort op elke catechisatie-les de Bijbel te worden opengelegd en geraadpleegd. De belijdenis is immers gids naar en in de H. Schrift. Uit de Schrift dienen de „bewijsplaatsen" voor de belijdenis-uitspraken te worden behandeld, en in het lezen van betreffende Bijbelgedeelten dient de behandelde waarheid levend voor de jeugd te worden gesteld, met de kracht van het „zoo zegt de HEERE"!

4. De z.g.n. „kern-teksten" moeten worden afgedrukt, om bij de les geleerd te worden, terwijl natuurlijk de onder 3. bedoelde perieopen eveneens moeten worden aangegeven.

5. Daarmee echter zijn we er nog niet. De belijdeniswaarheid mag en moet ook nader beredeneerd worden, waarom een korte, heldere toelichting niet mag pntiireken, die een samenvatting behelst van al wat de catecheet ter uitlegging van dé catechismus-afdeeling bespreken wil.

ling bespreken wil. 6. De zelfwerkzaamheid der leerlingen moet ook in dienst gesteld en aangewakkerd worden. Daartoe biedt reeds het lezen van Schriftgedeelten schoone gelegenheid. Laat ze enkele minuten voor zichzelf het gedeelte lezen, en stel er dan enkele vragen over. Wij mogen onze catechisanten zeker wel zoo respecteeren, dat we hen in de gelegenheid stellen, hun hersens te' gebruiken. Daartoe biedt nu ook de genoemde toelichting een prachtkans. Een rij blinde vragen eronder, en laat ze dan thuis de antwoorden zelf opzoeken, formuleeren, en desgewenscht opschrijven in een alleen voor de catechisatie gereserveerd cahier. De antwoorden kunnen dan ook eens vergeleken, aangevallen of verdedigd worden door de teerlingen onderling onder leiding van den catecheet.

7. Natuurlijk mag in ons catechisatie-boek ook de controvers, de bespreking van, vooral actuëele, dwalingen en ketterijen, niet ontbreken. Daarvan dient dus een korte weergave opgenomen, die den catecheet uitnoodigt, er meer over te vertellen.

' 8. Het behoeft geen betoog, dat in deze respectabele hoeveelheid stof eenige ordening moet worden aangebracht. Hierbij laten zich vooral de eischen van een verantwoorden leergang gelden. W^j stellen ons, met in rekening brengen van'bovenstaande punten, dit alaus voor: e genoemde stof zal slechts kunnen worden verwerkt in een concentrischen leergang. Normaliter is de catechisatie naar den leeftijd der leerlingen in te deelen in drie klassen:12—14, 15—17, 18 jaar en ouder (van de belijdeniscatechisatie als aparte klas zullen we af moeten, en bij het volgen van den door ons aangeprezen leergang ook af kunnen). In den eersten leerkring wordt dan de catechismus geleerd, nadat deze heel kort is ontleed, en voor d© jeugd is leesbaar gemaakt. Verder wordt dit uur alleen gevuld met het lezen van aangegeven Schriftgedeelten, op de boven aangegeven manier: et vragen van den catecheet erbij. Voorts wordt een enkele tekst opgege^ ven.

In den tweeden leerkring wordt op den eersten voortgebouwd; dus de (reeds geleerde en dus gekende) catechismus-afdeeling gerepeteerd aan de hand van de toelichting. Men kan die puntsgewijze bespreken, of in haar geheel, en al of niet reeds op de les zelf de antwoorden met de leerlingen opzoeken. Leerlingen laten meewerken! Misschien verdient het aanbeveling, het boek met wit te laten doorschieten, dan kunnen de antwoorden daarop geschreven en beter bewaard worden.

bewaard worden. In den derden leerkring wordt het in de vorig© klas geleerde herhaald, maar nu voorts uitgebreid met de lezing en bespreking van de citaten uit de ander© behjdenisgeschriften etc, en de controvers. Eerst nu zijn de leerlingen daarvoor eenigszins rijp geworden. •yVanneer de z.g.n. blinde vragen nadrukkelijk gerepeteerd worden, 'zal een afzonderMjke belijdeniscateT chisatie op den duur niet meer noodig zijn.

Zulk een leerboek kan dus door den catechisant meegenomen worden door alle klassen van de catechisatie heen. Hij raakt erin thuis, en ermee vertrouwd. Er is een vaste lijn gekomen, loopend over tien of meer jaren.

9. Als laatste eisch noemen we, dat ons catechisatie-boek, hoewel de vaste lijn van Schrift en belijdenis biedend, toch den catecheet de gewenschte vrij-, heid geeft, om bepaalde punten breeder te behandelen, en op d© blanco pagina eventueel gewenschte aanvulüng te dicteeren.

Misschien zal menige catecheet, na dit alles geiezen te hebben, verzuchten: veel t© ve©l stof — onmogelijk in practijk te brengen, in dien korten tijd van op de vingers te tellen catechisatie-uren per jaar. Misschien zal hen gerust' stellen de wetenschap, dat deze methode momenteel reeds in de practijk van het catechetisch-onderricht wordt beproefd. Daar is reeds jarenlang aan gewerkt, mede krachtens een classicale opdracht van voor de vrijmaking. De kerkeraad van Enschede heeft de finantiëele mogeUjkheid geschapen voor zijn vier catecheten, om met hun phn. 600'leer-

lingen volgens deze methode te gaan werken. I)at geschiedt nu reeds enkele maanden. Afzonderlijke proefvellen worden gebruikt. Al gebruikende wordt de inrichting steeds meer op de practijk ingesteld. De tekst der toelichting wordt gemeenschappelijk vastgesteld. We hadden graag een breedere werkgemeenschap gehad, maar dit stuit practisch op teveel moeilijkheden. Dit artikel is geschreven, niet om voor ons boek propaganda te maken ten koste van andere uitgaven, maar wel om de collega's in kennis te stellen met deze onderneming. Met den uitgever is overlegd, dat proefvellen beschikbaar zijn voor wie met deze methode wil kennis maken. Van critiek, ervaringen, vingerwijzingen zullen we gaarne kennis nemen.

Besloten mag worden met de mededeeling, dat wij met groote vreugde deze leermethode nu volgen. De aren vliegen om, en de werkzaamheid van de leer-Hngen wordt er aanmerkelijk door geprikkeld.

Waar zakelijke belangen, niet van ons, maar van den uitgever, met deze uitgave verbondeii zijn (die, dit tussehen haakjes, voor niet te hoogen prijs beschikbaar zal worden gesteld), moet geëindigd worden met de notitie: „auteursrechten voorbehouden".

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen