De jeugd van Calvijn.

II.

The chili is Jather of tht man. WOBDSWOETH,

Wat Lefranc ons als het eigenaardige van den Picar dischen volksaard heeft geschetst, is — zoo vervolgt hij de streng psychologische lijn — het sterkst in ontwikkeling gekomen in Noyon, Calvijns geboorteplaats. Heeft deze stad in de middeleeuwen al niet zoo volop deelgenomen aan de toen heerschende woelingen als omliggende plaatsen, niet minder krachtig heeft hare burgerij den eisch van hare rechten doen gelden tegen de kerkelijke overheden, die ze haar betwistten; en het in Noyon tegen de kerkelijke machten opvatten, wilde heel wat zeggen: het was eene stad van geestelijken en geleerden, van kerken en kloosters, en droeg terecht den bijnaam van het heilige Noyon. Vsn jongs af is Calvijn in dezen strijd tusschen burgerlijke en kerkelijke machten betrokken geweest; temeer, daar zijn eigen vader, die als een sterksprekend karakter wordt geteekend, tengevolge zijner vele betrekkingen bij het kapittel eenerzijds en zijn grooten invloed als burger anderzijds een niet geringe rol speelde bij die herhaalde botsingen. Dit reeds moet van grooten invloed op Calvijn zijn geweest en nog meer werd het dit, toen allengs de geest der Hervorming dien strijd als vanzelf in de hand jvetkte. In eenige hoogst belangrijke hoofdstukken be­ toogt Lefranc nader de beteekenis van dien invloed. Zijn resultaat is: als reeds hervormd heeft Calvijn Noyon verlaten. Op de verdere ontwikkeling en bekeering van Calvijn heeft voorts volgens den schrijver niet Melchior Wolmar, maar zijn vriend en landgenoot Pierre Robert (Olivetan) den grootsten invloed gehid.

Boeiend zijn tal van bladzijden, gewijd aan den jeugdigen student Calvijn; niet alleen wint deze onze hooge waardeering in de snelle ontplooiing van zijn rijke geestesgaven, en schitterende talenten; maar ook het edel en warme hart van den toekomstigen Hervormer eischt onze volle sympathie op. Over schijnbare kleinigheden ; over kleine verzuimen van zijne vrienden kon de jonge Calvijn geraakt zijn, omdat hij — waar eens vriendschap gesloten was — die ook ten volle met trouw tot in het kleinste wilde ; .doch wat hij in dezen van anderen eischte gaf hijzelf ook. En moesten zijne vrienden over kleine tekortkomingen zich soms harde terechtwijzingen getroosten, als die eenmaal toegediend waren, dan volgden ook gewoonlijk de meest hartelijke en welgemeende uitnoodigingen, om eenige dagen bij hem te komen doorbrengen, en de ontvangst, die zulk een vriend dan ten deel viel, was boven allen lof van gasten. Tal van brieven bewijzen overigens, dat Calvijn geen stoere, teruggetrokken natuur was, maar dat zijn hart warm klopte voor allen en alles in zijne omgeving. Scherts en luim ontbreken in die brieven evenmin. Ze getuigen zoowel van zijne goed moedigheid als van zijne fijnheid van geest.

Is het de vaste overtuiging van den schrijver, dat Calvijn de kiem van het beginsel der Hervorming reeds medebracht uit Noyon; hij laat daarom niet na, ons telkens de heerschende geestesrichting te teekenen van de verschillende universiteiten, die de jonge rechtsgeleerde bezocht; heel het proces van de vorming des grooten denkers volgen wij-En daardoor juist treedt, als Calvijn ten slotte de studie van de rechten en letteren gaat verwisselen voor de theologie, nog in te schooner licht de diepe zelfverloochening, die van hem geëischt werd, om zich af te wenden van een weg, waarop hij reeds zóo nabij een roemrijke toekomst stond. De toekomst, die zijn schitterende talenten hem verzekerden, gaf hij prijs voor een alleszins onzekere.

Wij moeten ons ten slotte bepalen tot een korte heri^tnering aan dat merkwaardige voorval in het College de Navarre te Parijs, een voorval dat eene afsluiting zou kunnen heeten van de eerste periode uit Calvijns leven.

Reeds lang had aan de oude Sorbonne van Parijs een gespannen verhouding bestaan; tal van feiten waren elkaêr den laatsten tijd opgevolgd, schijnbaar onbeteekenend, doch waar elk, die den stand van zaken kende, niets minder in zag dan een naderende uitbarsting van den strijd tusschen de novateurs en de orthodoxes, de vooren de tegenstanders van de Hervorming. Alles zou voorloopig nog afhangen van de houding des konings, van de vraag, of hij de aanvankelijk door hem aangeno men houding niet zou verloochenen. De novateurs evenwel achtten eindelijk den tijd gekomen, om een openlijke beslissing uit te lokken; men zou een forschen slag slaan, en Calvijn nam de leiding daarvan op zich.

Allerheiligen, de dag van het plechtige jaarfeest der Sorbonne, stond voor de deur.

Op dezen dag zou, als naaf gewoonte, de rector Cop, ten aanhoore van den koning met zijn hof en de geheele universiteit, eene redevoering houden. Deze gelegenheid zou men aangrijpen. Calvijn zelf schreef de rede, die door Cop zou worden voorgedragen. 't Was eene rede, die wat haar vorm betreft uitmuntte door rijkdom en fijnheid van dictie, en wat haar inhoud betreft? . . . . > Ziedaar", zoo sprak Calvijn, bij monde van Cop, over de theologen dier dagen (die in grooten getale zelf de oratie aanhoorden) — »ziedaar de groote fout van deze verbijsterde sophisten, die altijd disputeeren over nietigheden, elkaêr bestrijden en beleedigen, en die nooit spreken van de liefde Gods, en die nooit spreken van de waarachtige dingen. Zij belasteren alles en stellen alles onder hun sophistische wetten. Ik bezweer u, gij allen die mij hoort! niet langer deze ketters te gedoogen; zij zijn tot oneer van God''. ... en ten slotte. . . . »De wereld heeft voor gewoonte ketters, verleiders, onbeschaamden, meineedigen te noemen hen, die de getrouwe zielen van het reine en waarachtige Evangelie willen doordringen; hen, die trachten Gode te gehoorzamen. Deze mannen echter, die moedig dit onrechtvaardig oordeel verdragen, en temidden van hunne droefheid God danken, hebben een benijdenswaardig lot. ^Verblijdt u, " zegt het Woord van God tot dezulken, »want gij hebt uw loon in de hemelen." .... Niemand was in deze stoute en fiere rede genoemd; maar de bedoeling was duidelijk. Voor de eerste maal was de geest der Hervorming aan het woord geweest in de oude Sorbonne vau Parijs! Dat was de eerste daad van den hervormer Calvijn.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen