Binnenland.

Nu de Utrechtsche verkiezingen zoozeer de aandacht trekken, willen ook wij een verslag geven van de in October gehouden verga dering:

UTEËOHT, 22 Oct Hedenavond, te 8 uren vergaderde de kerkelijke kiesvereeniging Godsdienst en Vrijheid der Ned. Herv. Gem. alhier in het Gebouw van Kunsten en Wetenschappen, onder praesidium van Prof Cannegieter.

Nadat de voorzitter de aanwezigen in grooten ge tale opgekomen had welkom geheeten, zeide hij dat de vrijzinnigen of liberalen tegen kerkelijke strijdleuzen, onder wtllTen vorm ook, waren. Godsdienst is het hoogste bezit wat wij vrijzinnigen najagen eu ijveren wij dan ook voor den bloei van eene vrijen krachtigea godsdienst. Alleen in de sfeer der vrijheid kan de godsdienst _ bloeien. Voor onzen godsdienst vragen wij vrijheid, diezelfde vrijheid - svenschen wij ook anderen te gunnen. Krachtig willen wij arbeiden voor onze belangen in de Herv. Gem. in het algemeen en in die van Utrecht in het bijzonder. Daarom hebben wij gemeend u hiertoe op te wekken en Prof. Knappert van Amsterdam uitgenoodigd tot u, beter dan wij het kunnen, een opwekkend woord te spreken

Prof. Knappert hierna het woord krijgende, zeide dat hij met zeer veel genoegen de uimoodiging, om hier over de kerkelijke verkiezingen te spreken, had aangenomen. Niets ligt mij nader aan het hart, dan de Herv. Ge meente; van mijn kindsheid .ifben ik daarin opgegroeid; veel ooit heb ik aan haar te daokec V'jorserst wensch ik u nader uiteen te zetten de redenen, die aan leiding geven tot deze verkiezingen Tot 1852 was in de Herv. Gem. deze wet: De leden des kerkeraads worden door haar zelve gekozen In 1852 werd art,

In gemeenten van minder dan 100 leden moesten de leden het zelven doen, in gemeenten echter van meer dan 100 leden geschiedde ziilks door een kies college. De meeste gemeenten begeerden liever zelf dit werk ter hand te nemen, door middel van kies •colleges,

In 1867 besloot de Ned. Herv, Gem-te Utrecht bij het oude te blijven, vier jaren daarna evenzoo, alsook in 1881, doch nu kort geleden, in 1891, wenschte de gemeente zelf mede te spreken, zij be geerde alzoo een kiescollege. Alle leden van den kerkeraad zijn leden van dit kiescollege, omdat zij leden van den kerkeraad zijn; nu moeten hierbij nog uit de leden der gemeente tweemaal zooveel personen worden gekozen, om te zamen dat college te kunnen vormen Het kiescollege van Amsterdam is het groot ste van ons land en beslaat uit 444 leden.

Met het oog op die aanstaande stemming wensch ik u te wijzen: i. op het recht der vrijzinnige leden der Ned. Herv. Gem. en 2. op hun plicht om te stemmen.

Onze orthodoxe medeleden beweren, dat wij vrij zinnigen geen rechten hebben in de Ned. Herv. Gem. Ook geen recht om invloed uit te oefenen op de beroeping van predikanten en benoeming van ouderlingen en diakenen In Utrecht is dan ook in zeer langen tijd geen vrijzinnig predikant geweest, die kon voldoen aan de begeerte van het hberale gedeelte der gemeente Ik erken dat er in de Herv. Gem. vele waardige, ernstige orthodoxe bestrijders zijn, die nog steeds vasthouden aan de Drie FormuUeren van eenigheid, den Catechismus, de Belijdenisschriften en de Canones van Dordt. Wij vrijzinnigen verheugen ons echter, dat wij aan niets gebonden zijn. Goddank geen vaste leer staat aangeschreven Ik geloof ook niet, dat alle orthodoxen die Drie Formulieren vin eenigheid kennen; nu dat behoeft ook niet, ze zijn goed voor de predikanten.

Weinig leden kunnen zich met deze formulieren vereenigen, zelfs vele orthodoxen zijn daartegen, zij zijn van den ouden tijd. In pnzf.'-.Herv. Gem heerschen deze gelukkig niet meer. Toch geschiedt ons vrijzinnigen geen recht in die kerk, alhoewel die kerk een Protestantsche is Ons hart klopt daarvoor, wij vrijzinnigen beminnen de vrijheid wij erkennen geen gezag van den mensch. alleen Gods gezag zullen wij erkennen. De Roomsehen zoeken hun heil in gehoor zaamheid aan de kerk, doch wij kennen onze hoogste gehoorzaamheid toe aan God Ten einde toe wilien wij strijden voor dit echt Protestantsch beginsel. De Herv. gemeente heeft geen recht dwang op te leggen, niemand behoeft aan te nemen wat zijn geweten weigert te gelooven

Niemand heeft recht over een ander te oordeelen, geen kerkelijke rechtbank heeft het recht over ons geloof te heerschen. Geen enkel persoon mag oordeelen of ik in de kerk mag blijven of niet. De orthodoxen mogen niet verlangen dat wij het zelfde over de Schrift oordeelen als zij. Wij vrijzinnigen willen een vrijen godsdienst. God op onze wijze dienen. Ook willen wij onze tegenstanders niet aan banden leggen, gelijk zij ons willen doen Maar, zult gij vragen, wordt er dan ook toegang verieeud aan Mahomedanen, Chineezen en heidenen? Kunnen die dan ook lid worden? Geeft gij vrij entree? Neen, de Ned Herv. Gem is godsdienstig, boven alles en in alles Zij is niet kleurloos; de Christelijke beginselen heerschen daar. Men moet Christen en Protestant zijn, om lid der Ned. Herv. Gem. te kunnen worden; wij houden ons aan het woord Protestant, zooals ons dat de geschiedenis leert. Die godsdienstig, Prostestant wil zijn, kan lid onzer kerk worden. Onze kerk heeft een bepaald streng karakter, al wat niet Christelijk of protestant is. er uit. Die kerk moeten wij nooit verlaten; mijn vader, groot vader en ik zijn daarin groot geworden, wij hebben die kerk onzer vaderen hef en zullen voor haar strij den met al onze kracht. Die kerk is het bezielend element van het Nederlandsche volk, de zuurdeesem, zij is het geestelijk middel in ons vaderland om het groote Godsrijk te bevorderen Dat is ons recht, God zal hierover oordeelen, het oordeel komt den mensch niet toe.

Onze dure plicht is het ook om voor die kerk te strijden. Ja, zal men zeggen, dat gelooven wij wel, maar toch wij kunnen ook voedsel voor onzen geest in onze zustergemeenten bekomen. Met alle respect voor die kerken, zij mij vergund u te zeggen, dat wij echter Hervormd zijn, van vader tot zoon opgevoed in die Ned. Herv, kerk, ondervirezeu in die kerk, wij hebben toch in die kerk voedsel gevonden voor ons godsdienstig leven, wij hebben haar lief, het grootste deel des volks behoort tot die kerk onzer vaderen

Wanneer wij op Zondagen op dorpen at'die menschen naar de kerk zien gaan. om iets goeds, iets godsdienstigs te hooren, dan zijn wij overuiigd, dat de macht groot is, die onze kerk kan uitoefenen. Wij dienen te begrijpen wat die kerk beteekent voor de toekomst van ons volk.

Ware vaderlandsliefde is het, de deugd van ons volk te ontwikkelen. Ook is het voor de orthodoxen gelukkig dat er vrijzinnigen zijn Wij willen brengen godsdienst door vrijheid. Daarom alle dwang op het gebied van godsdienst uitgesloten, geen ontwikkeling zonder vrijheid, en met die vrijheid komt de ware ontwikkeling, op gevaar af dat enkelen misbruik van die vrijheid maken, willen vwj haar toch niet missen. Nu zeggen de orthodoxen: Omdat gij, liberalen, dit en dat niet gelooft kunnen wij aan uw verlangen niet vol doen Gesteld eens, de kerk is op en top orthodox, dan kunnen zij het op den duur toch niet uithouden, dan worden die predikanten gekapitteld door die hoogere kerkbesturen, neen, zulk een toestand zou verdooven.

Het is een groot geluk voor de keik, dat er vrijzin nigen zijn, ook voor ons liberalen is het gelukkig, dat er Orthodoxen zijn. Wij voor ons dwepen niet met de kerk vol liberalen. God leidt het daarom zoo, dat al die verschillende richtingen tot vooruitgang brengen, die verschillende richtingen moeten te zamen wer ken. Geheel een kerk van liberalen zou den schat van vroomheid onzer jeugd verliezen. De orthodoxen wat opgezweept, de liberalen wat ingetoomd. Daarom ben ik blijde, dat ik vrijzinnig ben.

De orthodoxen zeggen: Wij kunnen en mogen aan uwverlangenniet voldoen, het strijdt tegen onze begin selen. Wij achten dit eén dwaling. Zij kunnen, ja zij moeten het doen, zij zijn er toe verplicht De kerk in Utrecht heeft kerkegoederen, kerken, een kas, uit die gezamenlijke inkomsten worden de predikanten bezoldigd. Ook wij hebben recht op die kerken, op die goederea, op die kas, de een zoo goed als de ander, ook wij hebben recht op predikanten in onzen geest. Waarom zitten de orthodoxen dan in kerkelijke besturen? Gesteld eens dat een minister van zekere politieke partij uitsluitend b, v, burgemeesters aanstelde van zijn partij, zou er dan niet een geschrei opgaan door geheel ons land? Zoo ook wordt ons, vrijzinnigen, groot onrecht aangedaan, waartegen wij ons met alle kracht moeten verzetten.

Wat nu te doen ? Het eind van de zaak is dit, laat ons bij de stemming den grootsten ijver aan den dag leggen, bedenkende, dat stemrecht een heilige plicht is. Het is waar, er zijn veel orthodoxen, want de ontwikkeling gaat langzaam vooruit. Laat ons dus doen wat onze hand vindt om te doen, met alle kracht. De voorzitter gaf alsnu gelegenheid tot debat, waarvan door ondergeteekende het eerst gebruik werd ge maakt.

Hij zeide: Ontkennen kan ik het niet, dat wij orthodoxen aan hel verlangen van u vrijzinnigen, om onzes beginsels wille, niet kunnen, ja niet mogen voldoen. Nu gij echter gesproken hebt bij wijze van voor beeld van een minister van zekere politieke partij, die b.v, uitsluitend burgemeesters benoemde van zijn partij, waarover een geschrei zou opgaan door geheel het land kan ik u zeggen, dat deze toestand werkelijk helaas zoo geweest is en met dit nieuwe ministerie weder aanvangt. Gij hebt het uitgesproken, de libera len, de vrijzinnigen, verlangen een vrijheid voor zich, doch gunnen die ook gaarne aan anderen; wij vrijzinnigen willen gelijke rechten; doch wij orthodoxen antirevolutionairen, hebbeu juist het tegendeel ondervonden, niets dan overheersching. Het pas afgetreden antiliberaal ministerie, dat heeft waarlijk getoond «liberaal" te zijn, in de rechte beteekenis Die vrijheid die zij voor zich wenschten, gaven zij ook gaarne aan anderen. De door u ten uitvoer gebrachte vrijheid kunnen wij orthodoxen niet accepteeren.

Hierna sprak de heer Stuyvenberg dat Jezus hier niet als Gods Zoon doch als mensch was verheer lijkt. Met verwijzing naar Jesaia 53 staat de spreker van dezen avond als Godloochenaar voor God en menschen De een gelooft dit, de ander weer wat anders. Is God dan gedeeld? Ik wensch de vergadering 1 in overweging te geven, of de leer der vrijzinnigen, der liberalen, wel genoemd mag worden Godsdienst; ik noem het menschendienst.

De heer Van Duyn zeide: God heeft gesproken: Deze is mijn geliefde Zoon hoort Hem.

Niemand verlangde meer in het debat te gaan. Prof Knappert antwoordde den eersten spreker dat hij heel kort kon zijn: als er werkelijk een liberale minister was geweest, die de baantjes alleen aan zijn geestverwanten weggaf, welnu dan heeft hij verkeerd gedaan, en wat de beide andere sprekers aangaat, ook daar kan ik veel en niet veel tegen zeggen. Ik ken ook Jezaia 53 en zou u een geheel andere uitlegging kunnen geven. Ik lees den Bijbel in zijn oorspronkelijke talen en weet deszelfs bedoeling, of ik die u nu al mededeel, wij zullen toch gescheiden blijven. Gij hebt mijne gedachten dezen avond genoegzaam kunnen waarnemen.

De voorzitter dankte Prof. Knappert voor zijn uitnemende bezielende woorden, en hoopte spoedig de mededeeling te kunnen doen dat het gesprokene van dezen avond zijn vruchten had afgeworpen Met een opwekking om lid dezer Vereeniging te •worden, en op te komen voor de rechten en vrijhe den der vrijzinnigen, sloot de voorzitter deze verga dering.

Niemand trad' als lid toe. De vergadering scheen voor een klein deel uit liberalen te bestaan, althans het applaus, dat de drie heeren, die in het debat gingen met Prof Knappert kregen na hun spreken, was veel grooter dan na het spreken van Prof. Knappert. Zelfs moet een jongmensch Prof _ Knappert hebben uitge floten, waarover in de zaal bij het eindigen, later op straat, nog twist ontstond.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen