WELK JAVAANSCH?

Tot mijn vorig opstel (over kramapreeken) m behoort nog een opmerking, nml. deze: de s geringe lieden, vooral die in de dessa's, kunnen doorgaans wel een kort woord in krama T spreken, z. a. in antwoord op een vraag, meestal L nog gebrekkig; maar zelf m dien vorm aan J gesproken te worden is hun zeer ongewoon; en PcJ het is onwedersprekelijk dat ze onmogelijk een aaneengeschakelde rede in dien vorm geregeld zouden kunnen volgen, al verstaan ze er misschien enkele gedeelten van. Zij zien voor hen een preek in krama nagenoeg gelijkstaan met een toespraak voor doove ooren; waarbij nog dit gevaar geloopen wordt dat het half verstane wordt misbegrepen en zoo tot dwaling leidt.

Er is nog een tweede onderwerp op da gebied, hetwelk noodzakelijk moet besproken worden. Een andere bewering is geopperd, nml. dat ook de Bijbel (zijn hoofdinhoud, de verhalen en leeringen) in krama behoorde te worden overgebracht.

Daar werd voor aangevoerd dat elk geschrift, . aan het publiek aangeboden, in krama gesteld wordt. Waarheid in dat opzicht is, dat als iemand een vertaling publiceert, z. a. van Robinson Crusoe of iets dergelijks, hij die in krama schrijft, alsmede dat elke mededeeling in een dagblad enz., hetzij advertentie of ingezonden stuk, in krama behoort geschreven te zijn, uitgesloten ordonantiën en dergelijke vanwege de Regeering of Plaatselijke Besturen.

Onlangs vertaalde ik het bekende boek van Pater Chiniquy, en schreef dat in krama. Evenzoo zal het gaan met de vertaling van de Kerkgeschiedenis, wanneer ik het voornemen daartoe nog zal mogen volbrengen. Dit nu toe te passen op elk geschrift het publiek aangeboden, is een kennelijke dwaling; want nooit wordt in krama geschreven wat bepaald tot leerboek bestemd wordt, z. a. en spraakkunst, en boek over aardrijkskunde en wat dies meer ', ij. Dat alles wordt geleverd in ngoko. Elk geschrift, dat bestemd is voor onderhoudende lectuur, wordt in krama geschreven; maar alle leerboeken en wat tot onderrichting dient, kortom alle streng wetenschappelijke werken, in gnoko.

Hiertegen zal aangevoerd worden dat toch immers de Jav. Landshistorie, de Babad Djawa, de Babad Mataram, in krama zijn geschreven. Gewis, maar wat wil dat zeggen? Dat wi zeggen dat de Javaan, het lezend publiek, de Landshistorie niet beschouwt als-leerboek, maar als leerstof ter verlustiging, waarin men zich vermeit in de voorvallen en daden in de eeuwen van het voorgeslacht. Nu zij al aanstonds gevraagd: moet, mag de Bijbel insgelijks zoo door hen beschouwd worden ? En dan nog dit: de Koran wordt zoo heilig geacht dat hij niet mag worden vertaald, opdat hij niet gelijk kome te staan met het algemeen der geschriften. Zullen wij dan nu Gods Woord den schijn geven, te behooren tot het gros der geschriften voor „onderhoudende lectuur“ ?

Er is nog opgemerkt dat een voorname Inlander, wanneer hem door zijn bediende uit den Bijbel wordt voorgelezen, zich geschokt gevoelt als hij daar in ngoko zich hoort toespreken (gewoonlijk lezen die voornamen de boeken niet zelf, maar laten ze zich die door een dienaar, aan zijn voeten gezeten, voorlezen). Wat hierop te antwoorden ? Dat de Bijbel, Gods Woord, geen boek is om aan de voeten en handen van een dienaar gelegd te worden, maar om zich met allen eerbied daarin door God zelf aangesproken te weten, en daarom het me eigen oogen te lezen en nederig te overwegen wat als Gods Woord tot hem komt.

Kortom, de Bijbel is gee7i leerstof voor vermaak, maar een leerboek, en vermaan-en wetboek, en dat moet, volgens den Jav. adat, in ngoko geschreven zijn. Wie den Bijbel anders beschouwen en behandelen, snijden zichzelf den zegen af, die aan het recht lezen ervan verbonden is.

In Hebr. 4:12 lezen we: Het Woord Gods is levend en krachtig en scherpsnijdender dan eenig tweesnijdend zwaard." Wat zou er van dat levendige en krachtige en die scherpe snede overblijven, wanneer dat Zwaard des Geestes , in de zijden foudraal van het krama gewikkeld werd bij" het gebruik! Men herleze ook hier mijn opstel over het preeken in krama.

Er zijn, natuurlijk, enkele gedeelten die bepaald het krama vereischen; zoo de inleiding tot Lukas' evangelie, als opdracht aan den aanzienlijken Theofilus. Waar de Apostel Paulus voor den Grooten Raad staat, leg ik (in mijn vertaling) in zijn verantwoording hem krama in den mond, zelfs in zijn bestraffing van den Hoogepriester toen deze beval hem op den mond te slaan, en dat tegen den aard van het krama in; want ngoko zou hij daar «w/hebben mogen spreken. Ook waar onze Heiland voor den Raad staat, stelde ik Zijne eerste antwoorden in krama; want toen sprak Hij nog als ambteloos burger; alleen toen Hij bij eede opgeëischt werd te zeggen of Hij de Christus was, daar was zijn antwoord bepaaldelijk in de hoedanigheid van het Goddelijke, Koning en Heer, en daarin de majestueuse aankondiging van zijne komst met de wolken; dat moest in Ngoko, en zelfs, op vorstenwijze tot Zijn onderdanen, nu «> « zijn in plaats van ko wé.

Volgens den ginds voorgestelden regel van rama preeken zouden ook de brieven der postelen in dezen vorm moeten zijn overgeracht. Met volle vrijmoedigheid daag ik ieder ie lust heeft uit, om aan te toonen, b.v. in ijn Bijbelvertaling, wat voor schade de ngokoorm daar heeft gedaan aan de deftigheid en aardigheid van het getuigenis naar Gods oord, en dan zelf een vertaling te leveren in rama, waar dat zelfde getuigenis geen schade ijdt noch aan deftigheid noch aan kracht en cherpsnijdendheid. Het zal hem niet gelukken.

Dec. 1900.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen