Nicoolaas Beets.

Amsterdam, 20 Maart 1903.

Na Schaepman kwam Beets ons te ontvallen. Het diep tragische van Schaepman's dood in de volle kracht zijns levens ontbreekt hier. Beets stierf oud en der dagen zat. Maar ook al heeft Beets een hoogen leeftijd bereikt, toch staat Nederland met weemoed bij dit nieuw gedolven graf. Met Beets wordt een der langst overgebleven zonen van het Reveil ons ontnomen; de keurmeester van Holland's taal en letterkunde uit een vroeger tijdperk; de schepper van de Camera Obscura, het fijnst gepenseelde beeld van Holland's burgerlijk leven; de man die door zijn „Stichtelijke uren" in stille mystiek voor duizenden ten zegen is geweest.

De machtige, bezielende invloed, die van Da Costa is uitgegaan om ons volk terug te roepen tot der Vaderen God en Nederland te herinneren aan het verbond gesloten met den Potentaat der potentaten, wordt bij Beets niet gevonden. Da Costa trok, om Busken Huet's beeldspraak over te nemen, alle registers open yan het kerkorgel en door zijn daverende hymne's tot eere van God, door zijn onovertroffen strijden tijdzangen, door zijn machtige historische concepties was hij de profetische zanger, die toornde tegen de afgoden zijner eeuw en Israel-Nederland opwekte uit geestelijken doodslaap. Die adelaarsvlucht kende Beets niet; zijn irenische natuur was van eiken strijd afkeerig; de heldenmoed van het geloof, die profeten en martelaren maakt, ontbrak bij hem. Zijns was de stille herdersfluit, waarop het zoet geneugt van het huiselijk leven werd bezongen. Meester van de taal zooals weinigen, bleef toch eenvoud zijn sieraad. Holland's degelijkheid, warsch van uitheemsche praal; Holland's huiselijkheid met zijn afkeer van rumoer en strijdgewoel; Holland's liefde voor het Oranjehuis en vastkleven aan de oude tradities, vonden in Beets, hetzij hij als zanger of als schrijver optrad, hun welsprekenden tolk. Was Da Costa de geestelijke zoon van de Geuzenzangen en de psalmen van Datheen, Beets trekt de lijn door van Cats.

Dat het militante Calvinisme in Beets geen vriend vond, behoeft niet herinnerd te worden. Het scherpe „demonisch'', waarmede Groen's streven werd veroordeeld is evenmin vergeten als de klacht over het „drijven van Zeruja's zonen". De vredelievendheid der irenische theologie openbaart zich gewoonlijk meer naar links dan naar rechts.

Maar dit behoeft ons Gereformeerden niet te verhinderen de hooge verdiensten van Beets met warme hulde te gedenken. De verguizing, waaraan een jonger geslacht van letterkundigen zich tegenover Beets heeft schuldig gemaakt, wekt afkeer. Al was Beets geen dichter van den eersten rang en al zal niemand hem onder de genieën tellen. Beets heeft Holland's taal gezuiverd, heeft proza geschreven, dat klassiek blijven zal, heeft den nationalen zin aangewakkerd en daardoor jegens het vaderland zich verdienstelijk gemaakt. Bene meritus de patria mag ook op zijn grafzerk worden gebeiteld.

En ook de Kerk des Heeren in Nederland is hem dank schuldig. Dat men aan Beets het professoraat in de Theologie aan Utrecht's Hoogeschool opdroeg, was niet juist gezien. Niet de Theologische, maar de Literarische faculteit had hem een katheder moeten aanbieden. Maar al was hij meer letterkundige dan theoloog, hij behoort toch tot de edelste zonen van het Réveil; ónder onze aristocratie wist hij vromer zin te doen ontwaken; en voor heel ons volk is hij langen tijd door zijn „Stichtelijke uren" tot een geestelijk leidsman geweest.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen