Mr. J. L. M. Eggen, advocaat bij

Mr. J. L. M. Eggen, advocaat bij het Hof van Gent, heeft met een interessantehistorische studie, die voor de geschiedenis vnn Nederland van zeer veel belang is, ons verrijkt.

Het is een met goud bekroond antwoord op de prijsvraag, door de Koninklijke Vlaamsche Akademie voor Taal en Letterkunde gesteld, welken invloed de Zuidelijke Nederlanden op de Noordelijke Nederlanden hebben mt^eoefend op het einde der XVIe en het begin der XVIIe eeuw. Het antwoord werd thans onder de werken der Vlaamsche Akademie gedrukt (e Gent bij A. Siffer, drukker der Akademie. En gaarne vestigen we ook in de Heraut op deze belaagrijke studie de aandacht.

Hoofddoel van dezs studie is om te doen zien, hoe de uitgewekenen uit de Zuidelijke Nederlanden, die om des geloofswille hun vaderland ontvluchten moesten, in Noord Nederland niet alleen gastvrij zijn ontvangen, maar in hun nieuw vaderland een belangrijke rol hebben gespeeld. De schrijver heeft daartoe een zeer uitgebreid onderzoek ingesteld; hij gaat dien invloed na op kerkelijk en staatkundig gebied, op taaien letterkunde, op de Universiteiten, op den handel en de vestiging der koloniën, op de nijverheid en op de kunst. En telkens ziet ge met verrassing, hoe die mannen, die op elk dezer terreinen tot de uitnemendste Nederlanders hebben behoord, op wie ons vaderland trotsch is, tot de „verdrevenen" om des geloofswille uit de Zuidelijke Nederlanders behoord hebben.

Nu schuilt in een dergelijke studie altijd eenige overdrijving. En al vergeeft ge het een geboren Belg. dat hij voor zijn vroegere landgenooten het leeuwendeel in Hollands glorie opeischt, de onpartijdige historieschrijver zal allicht billijker oordeelen. Ook laat de historische akribie hier en daar wel te wenschen over; als de schrij - ver op blz. 44 den Zierikzeeschen predikant Q. Udemans tot „ondervooizitter" der Dordtsche Synode maakt, dan had deze fout toch vermeden kunnen worden zalfs door een man, die in de kerkelijke historie niet ervaren is.

Maar dit daargelaten, werpt deze studie toch een verrassend licht op de geschiedenis van ons vaderland. Want als ge dezen breeden stoet van theologen, mannen van staatkundigen invloed, kunstenaars, letterkundigen, hoogleeraars, zeevaarders en kooplieden voorbij uw gezichtsoog ziet voorbijtrekken, dan erkent ge toch dankbaar, hoeveel ons vaderland te danken heeft gehad aan deze vluchtelingen uit Zuid-Nederland

Ongetwijfeld hangt dit daarmee saam, dat in Zuid-Nederland de algemeene ontwikkeling hooger stond dan in de Noordelijke Nederlanden in de 162 eeuw. Met steden als Gent, Brugge, Antwerpen, Brussel was geen stad in de Noordelijke Nederlanden te vergelijken. Hier had de vrije burgerzin zich het rijkst ontwikkeld, hier bloeide de handel 't meest, hier vierde de kunst haar schitterendste triomfen, hier was de geestelijke aristocratie van ons volk te vinden.

Maar toch mag daarnaast nooit vergeten, dat al deze geestelijke schatten nooit aan Noord-Nederland zouden zijn ten deel gevallen, indien niet juist in de Zuidelijke Nederlanden het Calvinisme het eerst en het krachtigst wortel had geschoten. Vol komen terrecht wijst Mr. Eggen er op, hoe machtig de invloed van Calvijn juist in de Zuidelijke Nederlanden is geweest; hoe daar het eerst het Gereformeerde kerkeiijk leven zich ontwikkeld heeft; hoe in ongelooflijk korten tijd schier de geheele bevolking van Vlaanderen de gereformeerde belijdenis had omhelsd. Het was de stoere, onverzettelijke kracht van dat Calvinisme, dat voor de Spaansche tyrannie niet buigen wilde, die de bevolking over de grenzen vluchten deed, om in de Noordelijke Nederlanden vrij, naar de inspraak der conscientie, hun God te kunnen dienen. Niet het minst aan deze stroomen van vluchtelingen had Noord Nederland zijn bloei, zijn rijkdom, zijn welvaart te danken.

Maar deze vluchtelingen brachten meer aan hun nieuwe vaderland dan materieele welvaart, ze zijn hier ook de meest besliste voorstanders van het Calvinisme geweest en hebben op óns kerkelijk leven het Calvinistische stempel gedrukt. Wederom, er mag eenige overdrijving in schuilen, wanneer Mr. Eggen op blz. 42 er op wijst, dat de hoofden der Remonstranten zooals Arminius en Uitenbogaert Hollanders waren en de aanvoerders der Gereformeerden, zooals Gomarus, Plancius e. a., Vlamingen. Het streng calvinistische element heeft ook onder de Noord-Nederlanders wel uitnemende tolken gehad, zooals Trigland, Hom mius, Bogerman enz. Maar zeker is, dat de Vlaamsche uitgewekenen, geoefend in de school van het lijden, tot de moedigste en meest besliste belijders der Calvinistische Se ginselen hebben behoord en dat niet het minst aan hun invloed het te danken is geweest, dat het Calvinisme in ons land de overwinning heeft behaald.

Het is daarom, dat deze studie ook voor ons belangrijk is. Want, ook al heeft Mr. Eggen dit niet bedoeld, zijn geschrift legt een schitterend getuigenis voor het Calvinisme af. De titel van deze studie had eigenlijk moeten luiden en ware dan juister geweest: de invloed door de Calvinistische uitgewekenen uit de Zuidelijke Nederlanden op Noord-Nederland uitgeoefend.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen