De Pentateuch.

' I .

Het vraagstuk van den Pentateuch blijft nog steeds de aandacht vragen. Hoe dankbaar we ook zijn voor hetgeen mannen Ss Dr. Hoedemaker ten onzent, Rupprecht in Duitschland en Wright in Amerika, om slechts deze namen te noemen, aan verweer tegen de critiek ons hebben geboden, toch kan daarom volstrekt nog niet gezegd, dat de «oplossing van het raadsel* ons reeds geboden is. I^iet dankbaar genoeg kan daarom gewaardeerd, dat jongere geleerden in ons midden, zooals Dr. Aalders, hun studie inzonderheid op dit vraagstuk hebben gericht. In zijn keurig en goed •ÜLLJElLMJa; tsaBBBBmsi s gedocumenteerd referaat op de wetenschappelijke samenkomst te Rotterdam gaf hij onder den bescheiden titel: »Iets over bronnenscheiding in den Pentateuch« een, treffende en afdoende' critiek op de bronnenscheiding, zooals deze door de school Wellhausen-Kueneri was doorgevoerd op grond van het onderscheiden gebruik der Go^snamen, en toonde aan, hoe deze 'onderscheiding reeds daarom geen grondslag voor de bronnenscheiding kan wezen, omdat zij uitgaat van de betrouwbaarneid van den Masoretischen tekst en de nieuwere geleerden steeds meer erkennen, dat deze tekst volstrekt geen afdoende waarborgen biedt, zooals uit de oude vertalingen met. name uit de Septuaguit blijkt. Wel verre echter van zich tot dit apologetisch verweer' te bepalen, besprak hij tevens dö-principieele - vraag, in hoeverre het Gereformeerde standpunt ten opzichte van de .Schriftinspiratie gedoogt, dat we aannemen, dat de schrijver van dèn Pentateuch van - verschillende bronnen gebruik gemaakt heeft, en in de tweede plaats of dit Gereformeerde standpunt eischt, dat we het auteurschap van deze vijf boeken aan Mozes moeten toekennen. Voor de wetenschappelijke bestudeering van het Oude Testament, en voor de vraag, hoe we de inspiratie der Schrift hebben te verklaren, zijn beide vraagstukken zeker van eminent belang. Op deze vragen is Dr. Aalders thans teruggekomen in een meer populair gesteld artikel in het tijdschrift Opbouw onder den titel: Het Gereformeerde standpunt en de wetenschappelijke bestudeering van het Oude 'Jestament. Het "doel van dit irtikel is om voor de jongeren onder ons uiteen te zetten, in hoeverre het Gereformeerde standpunt ten-opzichte van de Schrift-inspiratie de wetenschappelijke bestudeering van .het Oude Testament niet buitensluit, maar volkomen vrij laat en zelfs eischt, mits aan de GoddelijkePwaarheid van de Schrift maar niet wordt te kort gedaan. Deze nadere toelichting van het Gereformeerde standpuiit, die in hoofdzaak zich om de Pentateuchquaestie beweegt, kan zeker dienst doen om eiken twijfel weg te nemen, alsof Dr. Aalders ook maar in 't minst aan het Goddelijke gezag der Schrift zou willen te kort doen. Wat in zijn wetenschappelijk referaat slechts kort werd aangestipt, wordt hier breed uitgewerkt en onomwonden beleden.

Na eerst kort te hebben weergegeven, welke'voorstelling de mioderne critiek zich vormde van het ontstaan en de samenstelling van den Pentateuch, laat hij daarop volgen :

Men gevoelt welk een belangrijk punt hiermede aan de orde wordt gesteld. Het gaat daarin natuurlijk om niets meer of minder dan de waarachtige geloofwaardigheid va.n Gods Woord. Heeft de moderne kritiek met haar voorstelling van het ontstaan der vijf boeken van Mozes gelijk, dan is het beeld dat ons deze boeken zelve van Israel's oudste historie en religie geven, ten eenenniale onjuist, vervalscht, ongeloofwaardig. Het is daarom duidelijk dat deze bronnenscheiding , voor een ieder die nog metterdaad aan de Goddelijkheid der Schrift vasthoudt, absoluut onaannemelijk is. Hier gaapt een oiidempbare klove tusschen den Gereformeerden Oud-Testamenticus en lederen beoefenaar dezer studie die in meerdere of mindere mate bereid is de geloofwaardigheid van het O.'l'. prijs te geven.

Dat vele zelfs zoogenaamde oprecht Schriftgeloovigen met deze bronnenscheiding meenden te kunnen meegaan, is hem niet onbekend. .Maar zoo beslist mogelijk verklaart hij, dat ze voor den Gereformeerden Oud-Testarnenticus onaannemelijk is, omdat zij het getuigenis der Schrift tot een onwaarheid zou maken.

Verschillende binnen-en buitenlandsche geleerden, die overigens op den naam van oprechte Schriftgeloovigen ernstig prijs stelden, meenden door het gewicht der aangevoerde argumenten genoodzaakt te zijn deze theorie bij te vallen, en derhalve op dit jjunt de absolute geloofwaardigheid van het Oude Testament prijs te geven. Dat nu is op Gereformeerd standpunt onmogelijk. Voor den Gereformeerden - Oud-.Testaraenticus is de vier-bronnen-theorie in de verschillende vormen waarin ze wordt voorgedA.gen, meer gematigd^ of in hare scherpste en meest aangenomen formuleering (waarin ze aangeduid wordt rnet de bekende namen van Kuenen en Wellhausen) eenvoudig onaannemelijk, omdat zij het getuigenis der Schrift tot eene onwaarheid maakt.

Maar geheel anders staat het met de vraag, gaat hij voort, of het daarom ook als een Gereformeerde dogma moet beschouwd worden, dat de eerste vijf boeken van onzen Bijbel geheel, zooals wij ze nu bezitten, v^n de hand van Mozes zijn. Dit wordt wel vaak zoo van moderne zijde voorgesteld, zooals o. a. nog kort geleden door Prof. P^erdmans geschiedde in een critiek op de inaugureele oratie van Prof. Ndordtzii, maar deze opvatting gaat van een geheel onjuiste voorstelling van de Schrift-inspiratie uit. De Schrift-inspiratie eischt wel, dat we de waarachtigheid van den inhoud dezer, boeken aannemen, maar niet dat Mozes al - wat daarin te boek is gesteld, zelf heeft geschreven. Zelfs zegt hjj :

Zelfs is het niet noodzakelijk aan te nemen, dat al wat in deze vijf boeken voorkomt van één en dezelfde hand is. De geloofwaardigheid van het medegedeelde behoeft er niet onder te lijden dat een geschiedwerk, loopende van de Schepping tot Mozes, d. i. over meerdere tientallen van eeuwen, door verschillende personen is bewerkt. Ook behoeft aan de betrouwbaarheid van dit geschie4werk niets te kort te doen, dat er latere toevoegingen of omwerkingen hebben plaats gehad. Alleen hierop komt het aan, dat XyeK getuigenis zooals dit nu door den inhoud van dit geschiedwerk aangaande het beloop - v^an Israel's historie wordt gegeven, onverlet blijft. En met name, waar hier de wetgeving g aan Mozes wordt toegeschreven, gaat feil elke d voorstelling welke deze wetgeving aan Mozes ontneemt. De vier-bronnen-theorie botst met j het getuigenis der Schrift omdat zij naar het e m bekende kernwoord van Wellhausen de - ^^et plaatst na de profeten, terwijl het O. T. zejf de profeten stelt na de wet. Maar wie deze Schriftuurlijke volgorde erkent en aan de geloofwaardigheid van den inhoud der vijf boeken van Mozes vasthoudt, is overigens in zijn wetenschappelijk onderzoek naar .de ontstaanswijze van deze boeken volkomen vrij.

Hij verwijst dan naar hetgeen Dr. A. Ku\-per in zijn Enc\-clopaedie III p. 53 had geschreven over het vraagstuk, en verklaart daarmede van harte in 'te stemmen.

Uit deze nadere toelichting nu blijkt, hoe het vraagstuk dus niet gaat over de inspiratie of over de betrouwbaarheid uit historisch oogpunt en het Goddelijk gezag van den inhoud dezer boeken. Dr. Aalders erkent volkomen, dat wat in deze vijf boeken ons medegedeeld wordt, werkelijk aldus is geschied. Hij houdt staande, dat de wetgeving aan Israël, die hier aan Mozes wordt toegekend, ook metterdaad van Mozes afkomstig is. Hij gelooft ook, dat de schrijver dezer boeken, wie dit dan geweest moge zijn, daarbij door den Heiligen Geest is geleid en daarom zijn getuigenis voor ons waarachtig is, 'Van een loslaten of ook maar-iets prijsgeven van het Gereformeerde standpunt, is daarom hier geen sprake. Iets, wat wel eens zoo beslist mogelijk mocht worden uitgesproken, omdat nog nipt zoo lang geleden door een vriend, die ons gaarne onze feilen toont, de klacht werd aangeheven, dat men in de kringen der Vrije Universiteit al op bedenkelijke wijze met de moderne critiek begint mede te doen en aan het gezag der H. Schrift te kort deed.

Maar al stellen we dit zoo scherp mogelijk op den voorgrond, om elk misverstand af te snijden, toch wil dit daarom niet zéggen, dat we geen enkele bedenking hebben tegen de resultaten, waartoe Dr. Aalders komt. Die bedenkingen wenschen we openlijk uit te spreken, juist om daardoor een nadere gedachtenwis.seling uit te lokken.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen