125 jaar Faculteit der Godgeleerdheid aan de Vrije Universiteit - pagina 127

crisis der cultuur

126

waarheid Gods, op het ‘verbondsmatig-uitwendige in het kerkelijk leven’. Met de behoeften van hart en ziel werd niet voldoende rekening gehouden. Genezing was zijns inziens alleen mogelijk door te zoeken naar de juiste harmonie ‘tussen het verstandelijk-voorwerpelijke en het mystiek-onderwerpelijke, tussen het verbondsmatig in- en uitwendige’. In dit kader is het opmerkelijk dat voor een aantal van hen die later net als Aalders bij het ‘Hersteld Verband’ terecht kwamen, de beleving van het geloof buitengewoon belangrijk was.7 Ik denk hier aan C. Vermaat8, die zich verwant voelde met de opwekkingsbeweging in Bad Boll, aan W. E. van Duin9, aan J. G. Ubbink die in 1916 reeds een heftige theologische discussie had met S. Greijdanus over objectiviteit en subjectiviteit10, aan J. G. Geelkerken, die in de jaren dertig regelmatig ‘bijtankte’ op de opwekkingsbijeenkomsten die door ds. P. Stegenga Azn te Hattem werden georganiseerd.11 Het valt daarbij op dat het ‘Hersteld Verband’ vooral een beweging was die de vu raakte, meer dan Kampen. Werd aan de vu de behoefte aan spirituele verdieping sterker gevoeld dan in Kampen? En hing dat samen met een minder bevindelijke atmosfeer in Amsterdam? Of had het te maken met het isolement van Kampen waarop Bavinck bij zijn afscheid in 1902 had gezinspeeld? Of ging het om een combinatie van beide factoren? Men heeft deze jongeren wel verdacht van ethische sympathieën. Dat werd in feite het verwijt waarmee ze in de kerkelijke pers bestookt werden. Maar we doen er goed aan Aalders en anderen die tot de beweging der jongeren worden gerekend niet al te snel in het ethische kamp in te delen. Velen van hen waren in hart en nieren (nog) echt gereformeerd. Maar ze voelden zich verwant met de ethische spiritualiteit. In dat opzicht vormde vu-alumnus J. B. Netelenbos, die ook in theologisch opzicht verwant was met de ethische theologen, eerder een uitzondering dan een representant van deze kring.12 De belangstelling voor de spiritualiteit als antwoord op de crisis in de cultuur ging gepaard met een grote openheid voor de psychologie; een combinatie overigens die niet verwonderlijk is en die we reeds bij Augustinus tegenkomen (ook al kan men in zijn tijd nog niet spreken van psychologie). Dit vak stond aan het begin van een grote bloeitijd.13 Op de betekenis van Freud werd hierboven reeds gewezen. Karl Jaspers schreef in deze jaren zijn beroemde Psychologie der Weltanschauungen, een boek waarin hij de grote wijsgerige verschillen die in de loop der eeuwen aan den dag waren getreden, herleidde tot psycho-

Faculteit der Godgeleerdheid; Perfect Service; pag 126

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen