1918 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 62

54 Zoowel op somatisch gebied als op psychisch gebied moest de strijd worden aangebonden tegen de mechanistische opvattingen. Als inleiding zullen we beginnen met het somatisch gebied, waarbij we aansluiten aan verschillende artikelen, in ons Orgaan verschenen. De physisch-chemische verklaring der levensverschijnselen gold vroeger als het hoogste, waarnaar we moesten streven. Niet het organisme in zijn eenheid werd onderzocht, maar de elementen waren het, die alleen de aandacht vroegen. Deze elementen komen echter samen tot een structuur, het levensproces eischt een bepaalde rangschikking en hierbij kon het teleologisch principe moeilijk geloochend worden, het doel van het organisme als geheel wordt nagestreefd. Bij de telkens wisselende levensvoorwaarden van het individu krijgt men nieuwe aanpassingen, zelfs op pathologisch gebied (ik wijs hier op de wondgenezing) ziet men processen, die in de richting van de genezing gaan. Niet zoo mag men het opvatten, dat steeds het doel bereikt wordt, maar in de richting naar het doel vindt het functioneeren plaats. Elke digestie-werkzaamheid is niet alleen een chemisch proces, maar ook een doelstrevende praestatie (Leistung), door welke het organisme zichzelf in stand houdt. Hier spreekt STERN ook van teleologische akte, naar analogie van hetgeen op psychisch gebied voorvalt. Zij gaan niet tegen de physischchemische wetten in, maar bedienen zich van hen als instrumenten van hunne werkzaamheid, het phaenomeen gedraagt zich tegenover den akt als „Rohmaterial zum Qestaltungsprinzip". De physische akte om dien term te gebruiken zijn nu acuteprocessen, zij moeten tot nieuwe eenheden worden samengevoegd, die men disposities kan noemen. Onder het dispositiebegrip vallen de irritabiliteit en motiliteit, de reflexprikkelbaarheid en het resorptievermogen, de sexualiteit en erfelijkheid, de aanpassing en het regeneratievermogen, ook de mneme van Semon, deze uitdrukkingen worden nu niet alleen gebruikt om een geschikte wijze van benaming te hebben, maar vaak genoeg uit verklaringsgronden. Binnen het organische leven kan men verschillende disposities, strekkingen, doelstrevingen onderscheiden, deze zijn alleen uitstralingen van een organische fundamenteele dispositie, de op zich zelf gerichte doelbepaaldheid van het organisme. De verschillende disposities van het organisme grijpen in elkaar.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen