1933 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 40

34 een wijze, dat de geestelijke wereld ervan dreunde. Zoo zwaar en heftig was die botsing, omdat het hier de beschouwing der levende natuur betrof. Ook het organische leven volkomen en restloos langs physisch-chemischen weg te verklaren, was het uitgesproken doel van het mechanisme. Daartegenover nu hielden allerlei min of meer teleologisch getinte stroomingen met een zeldzame hardnekkigheid en eenparigheid daaraan vast, dat het levende iets eigens, quid proprium bezat, in onderscheiding van de levenlooze natuur. Een essentieel onderscheid tusschen anorganische en organische natuur werd door het mechanisme ontkend, door alle vitalisme telkens weer beleden '). Dit eigene van het leven nu, dat het wezenliik kenmerkt, althans iets naderbij te komen en zoo mogelijk eenigszin» nader te omschrijven, wordt in rusteloos pogen door allerlei denkers en onderzoekers telkens weer getracht. Men is in teleologisch enthousiasme zelfs zoo ver gegaan, dat men het voorstelde, alsof het wezenskenmerk van het leven juist de doelmatigheid zelve was. Dit is intusschen wel moeilijk vol te houden. Doelmatigheid vindt men immers ook in de onbezielde, levenlooze natuur. Ran het einde van zijn boek over den wonderbouw van het heelal uit Schouten zich ook nadrukkelijk over dit punt en voelt zich „getroffen door de doelmatigheid der Schepping". De Groot ') concludeert dan ook, dat datgene, wat twee dingen gemeen hebben, niet het wezenskenmerk van een van beide kan zijn en dat de doelmatigheid, die in levende en levenlooze natuur gelijkelijk doorschijnt, niet het wezen onthullende kenmerk van het organische leven kan zijn. R] stond hem, bij het poneeren dier opmerking, zeker het onderscheid tusschen uiterlijke en inwendige doelmatigheid niet helder voor den geest (anders had hij die voorzeker in zijn beschouwingen betrokken), dit neemt niet weg, dat doelmatigheid zonder eenige nadere bepaling nimmer als karakteriseerende eigenschap van het leven kan gelden. 1) De het minst steekhoudende wijze van het mechanisme om het verschil uit te wisschen, was wel het wijzen op de inderdaad dikwijls frappante analogién, die men in de anorganische wereld vindt van gebeurtenissen, die eerst voor het leven specifiek schenen te zijn. Het groeien van de kunstmatige cel, die ontstaat wanneer men onder geschikte omstandigheden een druppel geel bloedloogzout in kopersülfaat laat vloeien, de amoeboide bewegingen van Rumble's chloroformdruppel, de anorganische algen van Leduc zijn toch werkelijk totaal verschillend van de levensgebeurtenissen, waarvan ze analoog zijn. 1)

Denkers over ziel en leven, bl. 12, 57.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen