1941 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 102

90 zouden dan alleen in de plaats van de strenge natuurwetten nu wetten krijgen, die een speling laten zi) 't een speling beheerscht dooi regels der statistiek ^ In werkelijkheid gaat de critiek der nieuwere physica veel dieper dan zulke ,indeterministische" beschouwingen zouden doen gelooven ' - ) (ook al doen die beschouwingen vrij levolutionnair) - - w e zagen dat boven W a t tenslotte die z g waarschijnlukheidswetten" betreft, ik zou niet graag willen zeggen dat de natuur die kent, dat zij voor de natuur gelden, dat de natuur aan waarschijnlijkheidswetten ,,gehoorzaamt", waarschijnlijkheden gelden — waarvoor"? V o o r onze eventueele voorspellingen van meetresultaten, betreffende begrippen w a a r m e e wij een physische situatie beschrijven — w e kunnen niet anders dan met die begrippen w e r k e n ' ^—' maar die, zooals vooral Bohr telkens met nadruk heeft gezegd '•i) zuiver ,,klassiek" ik noem het geometrisch gedefinieerd zijn en blijven — de geometrische methode' D e natuur zelf echter kent zoomin deze begrippen m hun abstractie als de geometrische methode en weet ook van geen waarschijnlijkheidswetten, w a a r o n d e r zij zou staan of keuzen, die ZIJ zou moeten doen Heel het begrip w e t " is trouwens iets, waarmee men voorzichtig moet zijn Als ik zeg het physische, de stof gehoorzaamt aan bepaalde wetten, dan suggereer ik gemakkelijk deze gedachte A a n den eenen kant de stof, het physische — dat is een, aan den anderen kant de wetten w a a r a a n te gehoorzamen valt — dat is twee Ik zou d a n die ,,stof" dat , physische" als substantie als bloot materiaal, ook aan andere wetten kunnen denken te gehoorzamen M a a r zoo is het niet M e t het eene woord ,,wet ' worden blijkbaar in het spraakgebruik twee geheel verschillende gedachten uitgedrukt, de o o i spronkelijke gedachte van voorschrift, of systeem van voorschriften, geldend voor menschen van buiten af opgelegd en w a a r a a n gehoorzaamd maar mogelijk ook niet gehoorzaamd kan worden; en de afgeleide gedachte van orde regelmaat vooral die welke men m het natuurgebeuren ontdekt Deze bestendige orde doet met name w a a r het betreft de gang van zaken m de tijdsopeenvolging, aan het idee van gehoorzaamheid, en aan een bestuur, een wetgeving denken; en dat doet voor die orde en regelmaat het woord wet gebruiken E e n en ander neemt echter niet weg, dat w e in wezen met geheel verschillende zaken te doen hebben W a t die natuurwetten betreft deze kunnen niet los gedacht worden van datgene waarvoor ze gelden W e moeten lievei niet zeggen dat God de stof geschapen heeft en aan die stof zijn wetten opgelegd Er staat dat God alle ding ,,naar zijn a a r d " maakte dat is een prachtige uitdrukking, de wetten m de physische wereld — als wij van wetten willen spreken - - zijn niets anders dan de eigenaard van die physische wereld, of

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen