1942 Extra aflevering Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 53

47 , ideaal" geworden, dat men niet meer los kon laten en we zien dan ook hoe V a n der W a a l s ^ ) , op grond van aanvullende onderstellingen, een gecorrigeerde ,,wet van Boyle" opstelt, die ook verklar e n d " karakter heeft en niet zuiver empirisch is. . . . . H e t kan dus zijn, dat dezelfde betrekkelijk eenen'Tdealc voudige „ideale" wetten, die (uitgaande van eenige mathematische axioma's) deductief gevonden worden, op uitsluibcschcijving tend expenmenteele basis slechts gevonden zouden worden als de experimenten niet al te nauwkeurig zijn Durft men bij een expenmenteele behandeling der physica de vereenvoudiging niet goed aan, dan komt men meestal tot empirische, louter voor beschrijving en berekening dienstige formules, die den samenhang der verschijnselen niet bloot leggen H e t vruchtbaarst is, de natuur zoowel van de ,,wiskundige" als van de ,,proefondervindelijke" zijde te benaderen H o u d t men zich alleen aan de deductie, d a n zal — aangezien men a a n g a a n d e de axioma's in de natuurwetenschap nooit aprion zeker is — een wetenschap ontstaan, die alle contact met de realiteit verloren heeft M a a r houdt men zich alleen aan de inductie dan ontstaat een beschrijving, desnoods een m mathematische formules vastgelegde beschrijving, die geen ,,begrip" met zich mee brengt. N u heeft Boyle ongetwijfeld ingezien, dat een volstrekt empirisme onmogelijk is en dat een volstrekt rationeele wetenschap even onmogelijk is HIJ handhaaft de eigengeaardheid van de natuurwetenschap tegenover de wiskunde Hij redeneert nu eens van experiment n a a r hypothese, dan weer van hypothese n a a r experiment, aldus inductie en deductie verbindend Hij zou een ideaal type van een experimenteel physicus zijn, als hij zijn methodische skepsis niet nu en dan te ver dreef Hij weet tè goed dat aan een experiment altijd fouten kleven en dat de overeenstemming tusschen theorie en ervaring nooit volkomen k a n zijn D a t belet hem soms een positieve uitspraak te doen D e gaswet w o r d t slap geponeerd; bij het onderzoek n a a r de elementen aarzelt hij toch weer om een stof, die hij niet kan ontleden, voorloopig maar als elementair te behandelen M e n zou iets meer ,,positivisme" m zijn behandeling der verschijnselen wenschen Al zegt Boyle, dat wiskunde voor de begrippen Causale verkla^jgj, corpusculairphilosophie noodiq is, omdat de nng slechts

,

'^

^

,

,

i,

aanschouwelijk.

corpuscuia vorm, grootte en beweging hebben, toch wordt hieruit — zooals w e reeds uiteenzetten — niets afgeleid Geheel in den trant van al zijn ,,verklaringen" worden achteraf de grootte, vorm en beweging der deeltjes bij elk verschijnsel zóó aangenomen, dat het verschijnsel er uit zou kunnen volgen Zijn corpusculaire beelden, de haakvormige, ronde, slangachtige

^) J D van der Waals, Over de contmu'iteit van den gas- en vloeistoftoestand Diss Leiden 1873, p 56.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen