1942 Extra aflevering Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 43

37 Als hij de hypothese der elastische luchtdeeltjes ^^^^^' '^^* '^'J ' " ^ ' ) " „General History of the A i r " nog weer verschillende aanschouwelijke voorstellingen d a a r v a n toe ,,naar gelang van de verschillende kunstgrepen, die men kan bedenken om aan de verschijnselen te b e a n t w o o r d e n " (General Hist of the Air, V 108) b v als opgerolde horlogeveeien of een pakket wolharen of houtkrullen of slanke spiraaldraden Kortom een groote verscheidenheid van conjectures" is mogelijk (op cit , V , 108) Natuurlijk zijn dit maar analogieën en geen causale verklaringen maar hij beroept er zich op, dat , Bacon en zelfs de strenge philosooph Descartes ook beelden gebruiken (waterdeeltjes als aaltjes en zoutdeeltjes als staafjes) die méér dan beelden zijn daar zij als argumenten, die de natuur door analogie verklaren, opgevat mogen w o r d e n " (Virt , V , 39) M e t een baconiaanschen term noemt Ëoyle dit ,,analogous instances" Eigenlijk loopt de hypothese bij Boyle achter de De hypothese feiten aan, ze geeft niet de verklaring, maar een of illustratie meer aannemelijke voorstellingen Hij herhaalt dan ook steeds, dat de corpusculairphilosophie de proeven illustreert en noemt zijn hypothesen ,,conjectures" M e n moet er dus ook met veel w a a r d e aan hechten als Boyle van een verschijnsel beweert dat het zoowel uit de atoomhypothese als uit de cartesiaansche gededuceerd" kan worden (Cont 1, III, 6 5 ) , want van een scherpe deductie is dan geen sprake Z o o zegt hij, dat uit beide hypothesen ,,met groote waarschijnlijkheid" (!) gededuceerd kan worden, dat vele lichamen fijne effluvia (emanaties) afgeven bij de atoomhypothese hebben alle deeltjes constant een beweging dus vliegen zij uit het lichaam weg, bij de cartesiaansche hypothese hebben zij wel geen aangeboren beweging (innate motion) , maar d a a r gaat de hemelstof door de p o n e n en sleurt hen mee Door deze — en misschien ook nog door andere beschouwingen (') — moge nu aprton te bewijzen zijn, dat er uiterst fijne exhalaties bestaan, toch geeft het meer nut en voldoening het aposterion te bewijzen door bizondere proefnemingen (Cont 1; ibid ) Deze ,,voldoening" verraadt wel duidelijk den experimentator, de rationalist van zuiveren bloede zou zich pas voldaan kunnen gevoelen, als hij door ondubbelzinnige redeneering tot zékerheid gekomen was' De bizondere proefnemingen, die Boyle dan uitvoert, geschieden met een zeer nauwkeurige balans hoewel men er volgens hem rekening mee moet houden, dat de effluvia zóó fijn kunnen zijn. dat de balans het gewichtsverlies niet aantoont (Cont 1; III, 65 — 69, zie ook ,,Of the strange subtility of effluviums"; III, 310) Tj Soms gelukt het hem het experiment te laten beslissen tusschen verschillende corpusculairtheoretische voorstellingen. In de , N e w Experiments to make Fire and wrklann'.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen