1946 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 12

6 D e arts Polinière constateert, dat de experimenteele physica in zijn dagen (1709) zoo geacht wordt, dat hij de tijdgenooten zou beleedigen door te doen alsol ze nog aanbeveling noodig had ^4) D e chemische proefnemingen van Rouelle (1703—1770) worden door „geheel Parijs" bijgewoond; Fahrenheit (1686—^1736) houdt in Amsterdam van 1721 tot 1736 lezingen over natuur- en scheikunde „op versoek van eenige Menoniste liefhebbers" ^5), W i e den menistenhemel aan de V e c h t gezien heeft, zal begrijpen, dat zij zich een dergelijke liefhebberij ruimschoots konden veroorloven. W a n t de hoorders van het natuurwetenschappelijke evangelie werden weldra tot daders. Echter alleen de welgestelden konden de dure instrumenten bekostigen en daarom gaat men, vooral in Holland, over tot stichting van ,,geleerde genootschappen", o.a. in Amsterdam, M i d delburg, Haarlem en Schiedam. N o g nooit heeft men de n a t u u r k u n d e in Holland zóó beoefend als nu, verklaart Musschenbroek in 1736. zij is niet meer beperkt tot een klein aantal philosophen, maar ook de koopman houdt er zich mee bezig, ja zelfs de h a n d w e r k s m a n begint er smaak in te krijgen. H e t Bataafsch genootschap voor proefondervindelijke wijsbegeerte, Teyler's genootschap en de Hollandsche maatschappij v a n w e t e n s c h a p p e n zijn uitvloeisels van het 18deeeuwsche natuurenthousiasme. Natuurlijk blijft het dikwijls een kinderlijk dilettantisme ; electrische klokkenspelletjes, wipjes en cartesiaansche duikertjes zijn geliefde voorwerpen in het ,.kabinet der konstliefhebbers". Betje W o l f f en Aagje Deken steken er in , . W i l lem Leevend" den d r a a k mee : „Hij heeft ook tooverlantaarns. Illuminatie-kassen en Luchtpompjes, d a a r hij allerliefst mede kan omgaan en hij heeft ook eens een boterkapelletje ontleed". M a a r dat amateurswerk h a d soms verrassende resultaten : men denke slechts a a n Priestley, den ontdekker van de zuurstof, en aan Hales, die beiden dominee w a r e n en aan Lavoisier, die geen arts of natuuronderzoeker van beroep, maar een in zijn vrijen tijd experimenteerende financier w a s ! O o k de niet-vaklieden, de mannen van de ,,geesteswetenschappen" ^*) Pierre Polinière, Experiences de Physique, Paris 1709, p. VII. Mais la Physique experimentale est aujourd' hui dans une si grande estime, que je croirois faire injure au gout de notre siècle si j ' en parlois dans des termes qui fissent croire qu' on a encore besoin d' en recommander 1' usage. =^=) E. Cohen en W, A. T. Cohen-de Meester, D. G. Fahrenheit, II. Chem. Weekblad 34 (1937).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen