Zedelijkheid en recht - pagina 12

8

zijn de menschelijke wilshandelingen en de vorm is het met een ordening of regeling daarvan overeenkomen. Bestaat zulk een ordening uit wat wij, in tegenstelling met de natuurwetten, die geen uitzondering dulden, de normen noemen, ^) deze normen zijn dan een eisch waaraan mogelijk niets en het bestaaade willen en handelen geheel voldoet, hoewel het tot den aard er van behoort, dat het daaraan gemeten wordt. ^) Bij zulke normen onderscheiden wij tusschen die voor het rechtelijke en die voor het zedelijke en spreken dan van zede- en rechtswetten. Deze tweeërlei wetten richten zich aan het willend subject allereerst in den vorm van een gebod of een verbod. Voldoende wordt, mijns inziens, de grond daarvoor aangewezen door Richard Rothe, wanneer hij u verwijst naar een natuurlijk wederstreven *) in het subject ter volbrenging van de eischen der wet; hetzelfde wat men ook bedoelt wel met de uitdrukking, dat de mensch van nature antinomiaan is. Rothe spreekt van dit natuurlijk wederstreven ook als van een relatieve indispositie. ^) Bij het ontstaan en de ontwikkeling van zedelijkheids- en rechtszin vermindert echter deze indispositie. Hoe meer die zin of gezindheid aan intensiteit toeneemt, des te meer zal, althans onder voor hem gunstige omstandigheden, bij het subject de stof van het rechtelijke zoowel als het zedelijke, aan den vorm beantwoorden. Vandaar dat bij de verhouding van zedelijkheid en recht, naar het mij toeschijnt, de zedelijke en óók de rechtelijke gezindheid ter sprake moet komen. De vraagstelling wordt alzoo, mijns inziens, eene èn naar de verhouding van de normen, zoo voor de handelingen als de gezindheden, van de gangbare

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen