Zedelijkheid en recht - pagina 32

28

belijdt en het dus ook niet heeft te verdedigen, meer dan bedenkelijk zijn nadenken ook over het ontstaan van ideöele verschijnselen als zedelijkheid en recht, te laten beheerschen door deze „wet". Het tweede beding waaronder de zooeven opgeworpen vraag, naar het mij voorkomt, ontkennend mag beantwoord en ik het dus niet te gewaagd acht van de onderstelling uit te gaan, dat recht en zedelijkheid onder de menschen, na zondvloed en val, ontstaan zijn op dezelfde wijze als zij nog ontstaan bij den mensch, is, dat men hier allen nadruk legt op het ontstaan dat wij zien. In en achter de factoren toch, die wij bij dat ontstaan zien werken, zijn er, naar mijn overtuiging, ook nog andere, die aan onze uitwendige waarneming ontgaan. De sociologie nu is uitgegaan van deze onderstelling en de resultaten, die zij daarbij verkreeg, schijnen mij van dien aard, dat de oplossing van het probleem der verhouding van zedelijkheid en recht er metterdaad door wordt benaderd.

Beginnen wij dan met ons te bezinnen over wat wij zien van het ontstaan van recht en zedelijkheid bij den mensch. De mensch, niet als eenling, maar als lid der gezinsgemeenschap geboren, toont, ook wanneer na zijn periode van enkel sensitief leven, met het zelfbewustzijn de zelfbepaling is ontwaakt, nog geen weet van het rechtelijke en zedelijke te hebben. Eerst bij zijn opgroeien onder de bindende kracht van wat ik zou willen noemen de zede van het gezin, leert het kind door lof en blaam, loon en straf; verwach-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen