Religieus eklekticisme - pagina 22

20 elementen, waarvan vuur en lucht de actieve, water en aarde de passieve zijn; van deze vier is de ongevormde stof het substraat; en alle dingen zijn dan ook, als uit de twee actieve en de twee passieve elementen ontstaan, stoffelijk. En even eklektisch is zijn antwoord op ons vragen naar het wezen van het Absolute. Was de Godheid, voor PLATO de Idee van het Goede, voor dezen Academicus is zij de eeuwige Rede, de transcendente eerste Beweger; nu eens de Voorzienigheid, dan eens de Noodwendigheid en ook wel het Toeval genoemd. Van de AKADEMIE gaan wij naar het LYCEUM. Hier is van het eklekticisme niet veel te bemerken, maar toch heeft het ook in dezen kring niet ontbroken. Twee geschriften, in dien tijd, de 1ste eeuw vóór Chr. ontstaan en onder ARISTOTELES' naam de wereld ingezonden, kunnen er van getuigen. Het eerste beweegt zich op het gebied der Ethiek en ligt dus te ver van ons onderwerp om er hier nader op in te gaan. Het andere, dat OVER DE WERELD betiteld is, heeft echter meer belang. De onbekende Aristotelicus tracht daarin het Deïsme van ARISTOTELES te verbinden met het Pantheïsme der STOA. Met ARISTOTELES denkt de schrijver zich de Godheid in de reine aethersfeer en van daaruit, zelf onbewogen en verre van alle aanraking met de wereld, als haar eerste Beweger. Maar deze eerste beweging, en hierin verschilt hij van den Stagyriet, plant zich dan voort door heel de wereld. Het transcendente Godsbegrip van ARISTOTELES tracht hij dus met het immanente der STOA te verbinden, maar zoo, dat God niet met Zijn wezen, doch alleen met Zijn krachten in de wereld immanent is; alsof het wezen Gods van Zijn kracht te scheiden ware. Aan het einde van het geschrift wordt, om te doen uitkomen, dat ook de „edele Plato" met hem overeenstemt, gezinspeeld op een woord uit diens Nomoi. *) En nu weer de STOA. *) De midden-STOA, waarin BOËTHUS en later PANAETIUS de Scholarchen zijn en in welken kring ook een leerling van PANAETIUS, POSIDONIUS, die een eigen school in RHODUS heeft, invloed oefent. Wij vernemen al spoedig, dat deze midden-STOA de oude Stoa niet meer is. Ook hier viert, als in de AKADEMIE, het eklekticisme hoogtijd.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen