Religieus eklekticisme - pagina 26

24 der inductie, door MILL verbeterd, ook op de geestelijke wetenschappen toepast, is de zintuiglijke waarneming, verbonden met deze methode, de bron onzer kennis van de wereld en de natuur. Maar daarnaast zijn volgens hem drie andere bronnen, waaruit onze voorstellingen ontstaan, en daarbij legt hij nadruk op de beteekenis van het gevoel. Uit ons zinnelijk gevoel, die van vreugde en smart; uit ons esthetisch gevoel die der schoonheid; uit ons moreel gevoel die der zedelijkheid. Tot wat uit deze bronnen opwelt is onze kennis van de wereld, de natuur en den mensch beperkt. Maar onze geest rust hier niet in. Het ware, schoone en goede dringen hem uit het tijdelijke naar het eeuwige, of wilt gij, uit het relatieve naar het Absolute, en de kennis daarvan welt voor hem op uit een vijfde bron, ons religieus gevoel. Boven het geheel der eindige oorzaken staat, als de Kracht die ze allen verbindt en draagt, de oneindige Oorzaak der dingen, de scheppende Geest, en aan deze oneindige Oorzaak geeft onze ^aal den naam „God". Wat voor Prof. SCHOLTEN, onder den invloed van HEGEL, is het wezen Gods, blijkt uit dat THEÏSTISCH MONISME, waaraan zijn naam is verbonden. MONISME, omdat ook in deze Eenheidsleer God en wereld niet worden onderscheiden, maar God de onzichtbare zijde der wereld en deze de zichtbare zijde van den zich in haar openbareriden God is. THEÏSTISCH, omdat, ook al wordt er aan God de transcendentie in ontzegd, de persoonlijkheid er Hem in wordt toegekend. Waren OPZOOMER en SCHOLTEN deterministen. Prof. HOEKSTRA leerde een gematigd indeterminisme. Zich latende leiden door KANT, gaat hij, niet als SCHOLTEN uit van het object of wat hij diens „absoluut Godsbegrip" noemt, maar als OPZOOMER van het subject, van den mensch. Evenwel niet als OPZOOMER van het religieus gevoel, maar van de behoefte aan verlossing. Uit het noodgevoel toch, dat zich verbindt aan de gewaarwording van wat in de wereld ons bestaan bedreigt, ontstaat de behoefte aan steun daartegen en redding daaruit door een macht, waaraan de wereld onderworpen is. Waar het gaat om ons bestaan als persoonlijkheid, als zedelijk wezen, eischt of postuleert het besef onzer gebondenheid aan de verwerkelijking onzer zedelijke idealen, deze macht. En deze

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen