Ironie — in ’t gezicht van den dood.

... want het gebeurt niet (het past toch, eigenlijk niet) dat eea profeet gedoocl wordt buiten Jerusalem'. Luoas 13: .S3.

Niet slechts tot de jonigeren, die in Gethsemané de oagen uitwrijven, heeft Jezus Christus ironisch gesproken.

Hij heeft het ook eenmaal gedaan tegenover eenige met vriendelijke strijkages tot hem komende farizeeën, die hem' met een familiariteit, welke straks een Judaskus zou kunnen afspreken, den raad geven zich uit Galilea weg te haasten, want, dat wilden ze maar even z-eggen, want: Herodes gou pro'beeren, Jezns om 't leven te brengen; nu moest hij 't zelf maar weten. Blijkbaar was heel die voorgewende waarschuwing ©en afspraak tusschen Herodes en die farizeeën. Creen sprake van, idat Herodes 't wagen zou, andermaal zoo iets te besitaan als toen Johannes de Dooper op zij'n bevel vermoord was, Herodes wilde alleen maar Jezus heel graag wèg hebben; en de Farizieeën zouden van hun kant ook niets liever zien; daarO'm trachtten ze op die manier Jezus uit de onagevingi weg te krijgen.

Maar Jez.us maakt niet de minste haast. Waartoe ook? Hij doorziet dezen sluwen toeleg onmidr dellijk. Dat hij' Herodes doorziet, laat Jezus bemerken, 'door hem een sluwen vos te noemen. Dat hij van hxm gefceame afspraak afweet, laat Jezus do'orschemeren, als hij ze zonder omwegen - verzoekt, zijn boodschap aan Herodes over te brengen. En dat de verborgen toeleg om' vali Jezus af te zijn, door Jezus zelf achter hun vriendelijkgeplooid gelaat toch wel gelezen wordt, dat zegt hij in het ironische woord: het gebeurt imimers niet, dat een profeet gedood wo-ridt buiten Jerusalem? Met andere woorden: waarom' zou ik me haasten, weg te bomen? In Herodes' gebied loop ik geen gevaar. Weet ge niet, dat Jerusalem: , de stad der geleerden en 'dier deftige autori; ljeiten, het mono'polie heeft van profetenmoord?

Want: zóó moet wel de zin zijn van Jezus' woorden. Dat buiten Jerusalem wel waarlijk eens een profeet gedood was, wist ieder: wie dacht ni.et aan den Dooper, die in Maohaerus, of aan anderen, die elders buiten de hoofdstad omgebracht waren ? Maar Jerusalem... ja, dis stad had toch 't meest aan profebenmoord gedaan en aan profetenverdruklcing: Zacharia, Jeremia, Uria, Jesaja... altemaal namen, waarom Jerusalem den fouwrand getrokken heeft. En als Jezus uit den weg moet geruimd worden, dan begrijpen zij toch zeÖ wel, dat Jerusalem, met 'de heeren van het Sanhedrin, daarop staan zal? Het geeft toch immers geen pas, het gaat tooh eigenlijk niet aan, dat buiten Jemsalem een profeet gedood wordt? Profetenmoord — dat griezelig privilege behoudt de hoofdstad zich voor. Zóó ongeveer spreeltft fiit woord van Jezus.

Dat is ironie — in 't gezicht van den dood.

In Gethsemané heeft ons opgeschi-ikt het ironisch woord uit Jezus' ernstigen mond. Maar hier in Lucas' verhaal is nog .snijdender Jezus' ironisch zeggen. Ginds enkel slapende jongerc'n, wier zonde .door oververmoeidheid nog - ^.e verklaren is; maar hier heel een vijandig vo'lk, dat tegen alle recht in te Jerusalem hem zoekt te dooden. In Gethsemané is het meer de negatieve houding Ider niet-begrijpende jongeren tegeno'ver den biddenden sirij'der, welke Jezus ontroert; doch hier laat zij'n ironie uitkomen de machtige zonde in de pO'Sitieve houding van .wie niet begrijpen willen tegenover den wonderdoenden profeet. In Gethsemainé hebben enkele menschen geen alntwoord op Jezus' onzichtbaren zielestrijd; maar in het profetenmoordend Jerusalem hebben duizenden w è 1 een antwoord, en dan van louter gruwelijkheid, op Jezus' zichtbaren liefdearbeid. Voorwaar, indien de ïro'uie van den mensch Jezus Christus in Gethsemané reeds diepten opent van klaar-bewuste zielepijn, wat zal dan thans wel Christus' ziel geleden nebben, toen daar zijn scherp^ ziende geest die twee begrippen coördineerde: Jerusalem èn profetenmoord. Tempelstad èn profetengraf. De plaats, waar heel een volk' bidt om de sprake Gods, èn waar datzelfde volk den mond van Gods sprekers smoort. Jerusalem: de sterkte van het Recht. 'Profetenmoord: het recht van den sterke.

O, als nu maar Jezus een man was' om mee te 'dwepen!

Als hij nu eens een mooi-gedroOimlde held was van myüie of sage!

Als hij rtu eens 'enkel was de m'an van de vermoorde onschuld!

Wat zouden we hem prijzen in onze geschiedeniisboeken, gelijk wij' die anderen prijzen, die vielen als slachtoffers van do^mheid of van dwaze vijandschap. Wie heeft er nu nooit gehoord van die groeten vóór en.na, die gingeln naar de slachtbank, of die hieven den drinkbeker van gif, terwijl een heel enkel licht-ironisch woord hun vijanden het genot van den triumf rustig-kalm afhandig maakte! De menschen, bij wie de ironie het i n-C'Ognito is; het kleed, waarachter ze verbergen èf hun angst, óf hun brandeWd verzet tegen zoo veel onrecht.

Maar Jezus

Hij geeft geen stof 'vöor onze mooie boekjes van helden en heldenvereerin, g'. Zijn ironie is niet zijn incognito. Want onmiddellijk na dit ironisch woord, spreekt hij' met diepe ontroering, recht-aan, zijn luide klacht: Jerusalem, Jemsalem, ho© nientgmaal he^b Ui getracht, maar hebt gij' niet gewild. Jerusalem

Ziet ge nu, dat Jezus geen rol speelt en geen mom draagt, al is zijn woord ironisch? Ziet ge wel, dat ge 'Ook' uw grammatica wel dicht kunit laten, O'mdat onze schoolwijsheid, dat „ironie een rhetorische figuur is" hier niet past bi| Hem, die •geen hO'Orders treffen wil anders dan door de eenvoudige mededeeling van hetgeen hij denkt en gevoelt? Ziet ge, dat Jezus in zijn ironie 'geen redenaar is, miaax Man van smarten?

Neen, trachten wij' niet de ironie van Jezus te „veiMaren". Jezus is geen Siocïates, bij' wien in zijn onderwijs de ironie de stelselmatig volgehouden voorgewende onJcunide van den leermeester is, 'die den leerling zoo kan vragen, wat de meester al lang weeit. Hij' is evenmin de man vail-de romantiek', die het leven een doelloos spel van dom-idartele fantasie laat spelen met den OneLndigen eisch van zedelijkheid ^en recht; en die, louter om daarin te genieten, den strijd uitbeeldt tusschen de eindige verschijning en de oneindige idee, het conflict tusschen wat mo^et zijn en wat is. De kunst om' de kunst; en het ironische om de ironie....

Want bij Jezus is meer dan romantiek en meer dan aesthetiek. Zijn ironie is geen triumfeeren en geen simuleeren; zij is niet een gewild genieten van den humor van „snik èn glimlach". Zij' is enkel lijden. Het lijden van wie de tegenstelling' heeft ge'zien: de oneindige idee van Gods tegenwoordigheid in 'de tempielstad, die 'de spits der volkeren mocht willen zijn — en 'daarnaast de eindige verschijning va^n... pro'f'etenslachters.

Enkel lijden.

Maar ook: enkel heerschen.

Wie van zijn ironie zijn incognito maakt, die heeft een kleine overwinning, m'aar zijn nederlaag is er ook. En zijn gedwongen h'ederlaag is grO'Oter dan zijn vrijhvillige triumf. Socrates mag glimlachen als hij sterven gaat, maar hiji k'an er toch maar niets aan doen.

Doch Jezus, 'die geen schijnsptel speelt, hij' draagit zelf geen incognito; en wat hij' wèl doet, dat is: het incognito verbreken bij de hypocriete'n, die hem kom'en beleedi'gen met hun vriendelijkh'éden-Want in Jezus, lichte ironie geeft hij te kennen, dat hij dez'e farizeeën doorziet. Waarom hebben z!6 oofc! niet: begrepen, dat mleer '(ian 'Ahia hier wais ?

Een Heilajnid, die zóó ironisch over zijn naderend sterven sp'rekbnkan, ihag'oms wel doen huiveren.

Zijn ironie ontmaskert; zij' breekt immers het mooginito, zij ontdekt den hypocriet, den farizeeër. Och, hoe vaak zijn ook wij bij hem' gekomen met vrienidelijfce woorden; hoe vaak hebben ook wij niet .gepreveld met zoo iets als hartstO'Chtelijke liefde in de stem over aoo'n leelijken Herodes, die Jezus, JeZ'US, wil kwaad doen; terwijl wie toich zelf niet lecht stonden voor Hem. Neen, ik! zeg niet, dat we' farizeeërs zijn. Maar, niet waar, juist als wij' dat niet zijln, juist dan treft het 'Ons met bitterheid, als O'ok maar één keer wijzelf als vernlO'miden bij' JezUs hebben gestaan; m'Ct feen .ander kleed, idan eigenlijk ons paste. Laat Hean maar toe, te breken m'et zijn ironie uw incoginiito. Laat Hem nxaar eens zeggen, dat ge toch' - ook, als Jerusalem', van heel zondige en heel leelijke dingeii uw privilege gemaakt hebt, waarnaar gij gedongen hebt, waar ge op gestaan hebt.

Dàn zult ge ook weten, dat een Heiland, jii© zóó ironisch O'ver ziijh naderend sterven spreken kan, ons wel heerlijk kan vertroosten.

Want zijn ironie is geeW masker; hij' draagt, , óók in zijn. ironie, geen incognito. Jerusalem, Jemsalem, hoe menigmaal, hoe menigmaal... Jezus komt precies gelijk hij! is. Zijn zuivere ziel spreekt zuivere ironie; maar om zijn lippen sp'celt geein cynische glimlach, 'do'ch uit zijn oogen wellen tranen over uw handh'eid van hart.

En Jezus, die zóó spreekt, kan veel vc'rgeven.

En daar is biji u ook veel te vergeven. .Wiant uw zonde heeft Hem arbeid gemaakit; ook 'den arbeid, ook het lijd'e'U der ironie. Wat is minder logisch, en wat geeft daarom méér stof tot ironie, dan de zou'de? Is ze niet met haar geboren?

Jezus, uw Heiland, spreekt met smartelijke iro^nie over Jerusalem' en O'Ver u.

Hoor, Plij proeft de bitterheid in de zonde van Jerusalem. In de zönJde vatn u.

En nu gaat Hij maar Je'rus, alem. Nu Komt Hij' tot u. Hij W'Set wat Hiji doet.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen