Het Friesche Volkskarakter.

II.

• Dat de „verstandelijkheid" ook nu nog een typeerende trek is in het Friesche volksfc'araktier komt uit in .verschillende dingen.

Ik heb eens nagegaan de lijst van dienstdoende predikanten in onze Gereformeerde kerken in Nederland. Het spreekt vanzelf, dat ik niet van al die predikanten precies de kbm-af weet; maar met vrij groote zekerheid kom ik opi grond van die lijst toch vaststellen, dat pl.m. 15 piCt. onzer dominé's Friezen zijn.

Nemen wij hierbij in aanmerking, dat nog geen 15 p'Ct. van heel het aantal (keirk!elijk) Gereiformeerden in Friesland woo-nt, dat de Friesche Gereformeerden O'ver het algemeen arm zijn, dat in Friesland zelf geen inrichting van HoO'ger Onderwijs is, waarop men tot predikant tan worden op^ geleid —, dan gevoelt men ho> e die 15 p€t. tocih wel getuigenis aflegt van de „Friesche varstandelijkheid".

Hit mijn eigen geboorteplaats, een dorpje aan de N'Oordkust van Friesland, met ongeveer 1000 inwoners heb ik gekend O'f ken ik nog zes predikanten, één pirof. in de Theologie, acht onderwijzers, één schoolopziener, één wiskunde-leeraar, één medicus, één ingO'nieur, één die het diplo-ma zuivelschool haalde. Uit de onmiddellijke omgeving van het dorp kwamen nog twee predildanten, een dokter en een jurist.

243 Hierbij rekende ik nog niet een predikant em een prof. in de theologie (ook Friezen), die tijdelij'k) n het dorp verkeerde'U.

iDaarbij komt, dat o-nder de menschen, die niet ingen studeeren 'OUiderscheidene zijn, die een gro'Ote ate van intellect aan den dag leggen.

Ik denk hier aan een figuur als mijn eigein ader, een echte, typische Friesch, die nooit eenig onderwijs genoot (behalve de ouderwetsche lagere school) en die redeneerde over zware dogmatisdhe roblemen als een vakman, die er, behagen in ad de zware verzen van Bilderdijk te ontleden en Paul us te volgen in de heerlijke syllogismen van den brief aan de Romeinen.

Ik denk aan dien ander, een gewooii boerenarbeider, die voor een goed deel Bilderdijk uit heit hoofd kende: die later erg kreeg in Guid-o Geizelle en toen ik hem eens trof midden "in het-veld hij' zijn werk, het eene vers na het andere van dezen priester opzei.

Van deze zelfde, nog levende, Klaes, gaat het volgende verhaal.

Hij had eens op een jongelingsfeest een opstel voorgelezen.

In het debat daarover werd hem de vraag ge^ daan: „Hoe zou het wel geweest zijn als Adam en Eva niet gevallen waren", waaropi hij ter snede antwoordde:

„Als ik geen Klaes had geheeten, hoe zon i'k| dan geheeten hebben."

Die jiongelingsfeesten zooals die tot voor weinig jaren in Friesland werden gevierd, waren wel een sprekend bewijs van „verstandelijkheid".

Als het feest in het zicht kwam, werden uitnoodigingen gezonden naar de zustervereenigingen tot op' vrij groote-n afstand.

iDie uitnoodiging hield in het verzoek pm , twee afgevaardigden te sturen, terwijl er bijgevoegd werd een onderwerp, waarover men van ©en dar afgevaardigden een referaat, of zooals men het in het Friesch zei: „in stik" verwachtte.

(Zoo kwam het, dat men op' het programma van een dergelijk feest een stuk 'of dertien referaten vond aangekondigd.

Die werden één /voor één afgedraaid, met d© noo'dige aandacht aangehoord en dikwijls doo'r een breede discussie gevo'lgd.

'Moet een volk, dat in zulke „feesten" behagen kan scheppen wel niet „verstandelijk" zijn aangelegd? "

IDe Friezen „verstandelijk", Öaarmee .bedoel ik in de tweede plaats, dat zij de dingen oo'k graag beoordeelen naar de vraag óf en in hoeverre zij aan het verstand bevrediging geven.

, Zal de doorsnee Fries iets mooi vinden, dan •. moet het hem stol geven tot nadenken, óf, zooals hij het zelf uitdrukt: „-dan mat er hwat yn sitte".

Een vers b.v., dat louter 'stemming is, mag een enkeling 'boeien, op den doorsnee Fries zal het een indruk maken „flauw te zijn".

'Dat komt vooral uit in de beoordeeling van preeken.

Voor een keer mag alleen-gemoedelijk plreelc'eö.' een Fries 'boeien, bij herhaling zal het op' hem den indruk maken van aanstellerij.

Een dominé was als ciandidaat O'p een plaats gekomen.

Hij preekte zeer exegetisch; wat vonden de menschen dat mooi.

„Hij p rek et it Wird"; zeiden ze.

Hij ging naar een andere plaats en kwam later nog eens terug.

Toen was er wat meer van het gemo'ed' in zijn preeken gekomen., wat wekelijks, wat van het: „ach, ach". „Hij is er net op-fo-arüt gien", tvas toen. bet oordeel.

Ik herinner mij nog, dat ik mijn allereerste p'reek hield in een echte, echte Friesche gemeente. Nu was dat een stemming-preek. "Zelf dacht ik, dat het nog al mooi was.

Later praatte ik er eens over met een O'uderling. Zijn antwoord was een anecdote uit het leven van Dr Kuyper.

iDie had eens ergens gepreekt en toen had een boer, na afloop-tegen hem gezegd: „dat zoo'n preek hem de moeite niet waard was om ©r de klompen voor aan te trekken".

Och ja, dat is nu wel aardig, zulke steiinmingdingetjes, maar wat heb je er aan, wat wordt je er wijzer van? Echt , , verstandelijk".

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen