LITERATUUR EN KUNST

Twee boeken uit de V. G. L. bibliotbeek.

De "V. C. L. bibliotheek van Kok', die naar ik meen d© oudste, of althans één der oudste is op dit gebied, mag dit jaar over het algemeen zeer geslaagd heeten. Het is waar: dergelijke bibliotheken hebben een schaduwzijde. Men krijgt boeken üi z'n bezit, die men anders welliclit niet koo-pen zou. Vooral een jaar of tien geloden fungeel-de niet zelden een boek, dat werkelijk de moeite waard was, als „lij'sttrekkeir". Wilde men dat goedkoop in zijn bezit krijgen, dan was men gedwongen den vaak prullerigen nasleep op den koop toe lo nemen. En zoo werden heel wat „draken" aan den man gebracht door de Christelijke bibliotheken. Men kwam aan den smaak van het publiek tegemoet, welnu...

Wat is er op dit gebied veel verandeird in de laatste jaren! Bijzonder viel ons dit op toen we toevallig weer eens een artikeltje in handen kiregen dat Risseeuw schreef bij de verschijning van het Negende Kerstboek, nu zes Jaar geleden. Na zijn .vertrouwen te hebben uitgesproken in de verdere ontwikkeling van onze christelijke literatuur, wijst hij op de taak van den kunstenaar, die een tolk wil zijn van zijn volk. Hij stelt de vraag: „Waar is onze sociale roman? Waar is het verhaal van een werkloozen-gezin, dat zich door de zwattste moeilijkheden heenbijt? Waar is de roman, die ons den geloofsstrijd van onze vaders en grootvaders weergeeft? "

Deze drie vragen zijn in de laatste Jalren op prachtige wijze beantwoord gewoirden. Als we ze lezen, denken we onmiddellijk aan auteurs als Van Randwijk en Gera Kraan—van den Burg, om

maar enkele namen te noemen! De uitgevers van bibliotheken en reeksen kunnen nu hun eischen hoog stellen. Ze worden niet meer gedwongen om genoegen te nemen met derderangskrachten. En de lezers profiteeren er van, dat zelfs onze beste auteurs hun werk in een reeks laten opnemen. Natuurlijk loopen we altijd nog wel de kans iets „op den koop toe" te moeten nemen, maar dat risico is dan ook in den lagen prijs verdisconteerd!

Het zou zéker te kras gespiroken zijn om „Het stille fi-ont" van mevrouw Renes-Boldingh te beschouwen als het onvermijdelijke miskoopje, dat een bibliotheek mee kan brengen. Daar is het in opzet en uitwerking een te sympathiek boek voor. Maar dit epitheton is toch niet voldoende om een roman geslaagd te doen heeten. En in de bijzonder goede V. C. L.-biblio-theek van dit Jaar komt dit

boek ons toch als het minst geslaagd voor. Men moét op het werk van deze auteur ingesteld zijn. Het heeft dit, zooals trouwens méér eigenschappen, gemeen met het werk van Wilma,

Bij beide schrijfsters \'inden we heel sterk een werken-van-binnen-uit. De zichtbare dingen moeten dienen als symbool van de onzichtbare. B-iJ Wilma is dit zóó sterk dat het haar werk die aparte, vage sfeer geeft, die er tenslotte ook weer do aantrekkelijkheid van vormt. Maar wat Wilma bereikt, bereikt mevrouw Renes-Boldingh niet, omdat ze Wilma's suggestief vermogen niet heeft.

En zoOi is dit boek reeeier, en zijn de figuren reëeler dan die van Wilma. Maar toch is het geheel minder overtuigend dan „de binnenwereld der realiteit" waarin Wilma ons brengt.

Het Indische onderwijzersgezin heeft het moeilijk. Door allerlei omstandigheden verhest Ruurd Bergsma zijn plaats aan de Zendingsschool, en moet aan een gouvernementsschool gaan werken. Overplaatsing naar een slechter klimaat is het gevolg. Zelf is hij' min of meer verbitterd on-der dit alles. Maar zijn \TO-UW Geertrui, die de groote stuwkracht is in het huwelijks- en gezinsleven, weet door de kracht van haar geloof dit schijnbare verlies tenslotte in winst - o-m te zetten. In de harde Indische samenleving, die een ieder dwingt tot ego-ïsme en zelfhandha\ing, is zij een strijdster aan „het stille front". Mee dragen en mee helpen — dat moet ze voor ieder die op haar

weg komt. De Oxfordgedachte is duidelijk in dit boek te

herkennen. „Er waren vele dingen door de mensheid van onze d-agen en Geertrui heeft haar deuren wijd geopend voor alle winden, die God voor Zijn gemeente bestemd kan hebben. Grotere activering Van - de geest. De geest, die langzamerhand zijn rechten "als - eerste herkrijgt. God bereidt een ontwaken van Zijn gemeente voor. Hier en daar - en

overal springt het vreugdevol erkennen op'." De schrijfster heeft Geertrui klaarblijkelijk met alle liefde ge teek-end. Maar de schaal is doorgeslagen, en Geertrui is te mooi geworden. En te mooi is ook de overdadige beeldspraak, - die op het laatst irriteerend gaat werken. Wat zegt u bijvoorbeeld van - deze beschrijving van Geertrui's

gedachten tijdens een zware hoofdpijn: „Onder de hoofdpijMkoepel hurken de zorgende gedachten, ©n staren haar aan". Gefoi-ceerde beeldspraak wordt zoo licht ridicuul. Als mevrouw Renes-Boldingh •eens minder „mooi" ging schrijven, zou haal- stijl niet zoo opgeschroefd en daardoor minder vermoeiend zijn.

Hf In zijn zeer oriënteerend werk „Richtingen en figuren in de Nederlandsche Lettel-kunde na 1880" rangschikt J. A. Rispens het werk van mevrouw Sevensma—Themmen onder het genre van den familie, karakter- en problemenroman. Hij' teekent daarbij aan: „Haar boeken beelden het aloud conflict van den geest van het Christendom en den geest der wereld, schoon in wezen onveiranderd, toch weer nieuw en actueel, geval-iëerd naar de gewijzigde tijdsomstandigheden en de hedendaagsche maatschappelijke sfeer. De psychologio van dit werk gaat schuil achter z'n dramatische allure."

Men kan zich voorstellen d'at mevr. Sevensma-, Themmen nooit naar een onderwerp behoeft Ie zoeken. Dat is een voorrecht. Maal- het is onnoodig te zeggen dat het gevaar voor veelschrijiverij hier na aan de deur ligt. In de laatste boeken van deze schrijfster meenden we de gevolgen van dat euvel wel eens te bespeuren. Er kwam een zekei-o eentonigheid in. Dat ligt voor de hand, als we weten dat de schrijfster bijna uitsluitend in mineur schrijft. Zij gaat bij de behandeling van haar gegeven steeds uit van een gemis, een ongeluk, een leed, dat zijn kenmerken op het leven van de personen zet. En wanneer men nu dergelijke onderwerpen veel en vlug na elkaaï behandelt, dan mist hét zijn uitwerking op den lezer. Het is misschien wat eigenaardig gezegd, maar hij' „gaat wennen" aan al dat droevige en smartelijke. Hij wordt er niet meer door gegrepen.

Daarom is het eigenlijk zoo verrassend', dat mevr. Sevensma-Tliemmen er in geslaagd is om met „Gebroken Schelpen" tóch weer, geheel in haar eigen genre, een goede roman te schrijven. Het is een bewijs voor die editheid van haar auteursschap.

In dit boek worden de moeilijkheden beschïe^ ven van een moeder, die als weduwe geheel alleen staat voor de opvoeding van haar viea- lunderen. Vooral met het oudste meisje, Lidy, zij'n er botsingen. De geresigneerde, meditatief aangelegde moeder staat eigenlijk zooi vreemd tegenovel- het eigenzinnige, fiere karaktei- van het dochtertje. Ze kan het tempo niet bijhouden, het is haar te modern.

Er zit een goede dramatische verwikkeling in dit hoek, die lot het eind toe volgehouden wordt.

Mevi'ouw Sevensma-Themmen verstaat het om de realiteit van het Christelijk leven weer te geven. Ze toekent menschen, die uit het geloof in Christus begeeren te leven, al blijven zij zondaren. Bij veel auteurs slaat de schaal èf aan den eenen, öf aan den anderen kant door. Dan lürijgen we Christenen, die van de eene openbare zonde in de andere vallen, öf volmaakte menschen.

„Gebroken Schelpen" is een goede Christelijke roman.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen