VU Magazine 1974 - pagina 125

elkaar,' roept ds. J. J. Buskes in de brochure tot de leden van de Commissie van Beroep (Mr. H. v.d. Vegte, dr. K. Dijk, F. Kalsbeek, J. Schouten, mr. J. A. de Wilde, J. C. Wirtz en mr. D. W. O. A. Schut). Dat er thans in de gereformeerde wereld minder simpel geoordeeld wordt over de problematiek van oorlog en vrede, blijkt o.a. uit het besluit van de gereformeerde kerkeraad van De Lemmer van mei 1972 om Fedde Schurer (posthuum) te rehabiliteren. In 1930 was 'op onjuiste motieven' besloten hem van het avondmaal te weren. De kerkeraad spreekt ook uit dat 'niemand meer omwille van een evangelisch-pacifistische opvatting zal worden vermaand, terwijl de synodebesluiten van 1926 zijn teruggenomen.' Bijgedragen aan de kerkelijke acceptering van pacifisten bij de gereformeerden, heeft ongetwijfeld het in 1966 opgerichte Gereformeerd Vredesberaad, die onder de oprichters zowel een lid van Kerk en Vrede telde (J. Simonse) als van de Christen-Officiersvereniging (Bas de Gaay Fortman). 'Gemeenschappelijk is de evangelische verontrusting over de kwestie van oorlog en vrede, zoals deze zich vandaag aan ons voordoet'. Een van de oprichters is ds. H. Schut, zoon van een van de leden van de Commissie van Beroep, met wie Buskes en Schurer het in 1930 aan de stok hadden. De kleinzoon, drs. D. M. Schut is sinds 1 december 1970 wetenschappelijk medewerker aan de Vrije Universiteit met als opdracht het vak polemologie (vredeswetenschap) uit te bouwen. Representatief voor de heersende opvattingen van 1930 in gereformeerde kring was het besluit tot ontslag van Fedde Schurer zeker. Ds. K. Fernhout verdedigt op de Utrechtse Bondsdag van gereformeerde jongeren in dat jaar zelfs een opvatting, die praktisch neerkomt op het 'Befehl ist Befehl'. 'De vraag naar de rechtvaardigheid van een oorlog, waarin zijn (bedoeld wordt de onderdaan) dienst wordt gevorderd, mag daarbij stellig niemand, allerminst den geloovige, onverschillig zijn, doch beslissen over zijn al of niet plaatsnemen in de gelederen, doet daarbij tenslotte niet zijn eigen oordeel maar dat zijner Overheid; en niet hij, maar zij draagt de verantwoordelijkheid voor de oorlogvoering.' Maar er zijn ook gereformeerde niet-pacifisten, die in 1930 reeds wat meer moeite hadden met de simpele veroordeling van pacifisten. In het december-

ANTIMILITAIRISME EN

iNEDERLGELOOFS BELIJDENIS ( « a 6EÏAI smsium)

De¥apensNeer! Eenlcvensflesduedenis. Roman d o o r

Bertha vonSullncr

mm

Os. J, J, BUSKES Jf.

nummer 1930 van A. R. Staatkunde schrijft dr. G. Brillenburg Wurth over de vraag of dienstweigeren geoorloofd is: 'Wie hier, naar de een of andere zijde aanstonds een antwoord gereed heeft, geeft, dunkt ons, blijlc nog niets van den bloedigen ernst ervan te hebben verstaan. Inderdaad, hier hebben we te doen met een martelend probleem. En dat er zijn, die na ernstigen strijd, hier tenslotte eindigen met een 'Om Gods wil, wij kunnen niet,' mag, zoo meenen wij, niet zoo droevig heeten, als dat anderen, die zich Christenen heeten, het als een vanzelfsprekende zaak beschouwen, dat wij als Christenen aan den oorlog meedoen.' De latere hoogleraar ethiek in Kampen geeft in z'n doorwrochte artikel blijk meer over de problematiek van oorlog en vrede te hebben gelezen, dan menige andere auteur in orthodox-protestantse kring. Hij noemt Berthavon Süttners roman 'DieWaffen Nieder' van 1890, die voorafging aan het luchthartig optimisme (monument daarvan is het Vredespaleis) dat ontnuchterd werd door het uitbreken in 1914 van de eerste Wereldoorlog. Het advies van het Gereformeerd Jongelingsblad om Remarque's een jaar eerder verschenen 'lm Westen nichts Neues' niet te lezen {'Als zelfs ouderen zich daardoor uit het evenwicht laten slaan, hoeveel te grooter is dan het gevaar voor jonge mensen, wier levensschip nog niet tegen allerlei wind van leer bestand is') heeft Wurth wijselijk niet opgevolgd. G. J. Heerings 'De zondeval van het Christendom' (1928) en Hilbrandt Boschma's 'Oorlog en Christendom' kent hij. Ook signaleert hij in A.R. Staatkunde van 1930 de opvattingen van Duitse theologen (Baumgarten, Naumann, Seeberg, Althaus), bij wie onder invloed van Luthers twee-rijkenleer 'over het algemeen nog maar weinig sympathie voor de pacifistische beweging wordt gevonden.' Mede daardoor worden Adolf Hitler enkele jaren later weinig belemmeringen in de weg gelegd door deze geestelijke leidslieden van het Duitse volk, wanneer hij de strijdmacht opbouwt, waarmee hij enkele jaren later staat na staat zal overvallen. Anti-pacifistische bladen in Nederland als het populaire chr. weekblad De Spiegel hebben voor Hitlers herbewapeningsstreven aanvankelijk begrip. 'Duitsland mag zich niet bewapenen, zoo decreteert het verdrag van Versailles.

Kerk' rehabiliteert :-Feiie Schiirer na tweeëii¥eertp'v|aar~ .[; /; Van onze correspondent 6r^ / / j'JOS f\ . LEMMER — De kerkeraad van' de gereformeerde kerk in Lemmer. - ixeeït uitgesproken dat in 1930 de kerkeraad op onjuiste motivering! het besluit heeft genomen, de heer Fedde Schiirtl»'.-£iï het avondmaal* te weren. Daaimee \TOrdt de in_ 1968 overleden Fedde Schurer, die' aanvankelijk ondonvij^ was en laterals Fries dichter en schrijverl . : hoofdredacteur van de Friese Koerier en lid vsn ds Tweede Isamer; - bekendheid kreeg, tweëerf.-ecrljg jaar nadat hij door de kerkeraad! ' werd veroordeeld, gerehabiliteerd. ' |

TE OOSTERENiï ilEKEVi

t DeJIeuIenfioffMlie ; Een A%einwie Biblwfhedk

, : ; ,

•wijs. te j^TTL'^^^erC-irti. Do tcrkcT!:^^! de tSinsteUji:'; L:;E;cre sd:oo! te j>m- hcht de th2.n5 re-dar.e uitipraai: jiSs-j mer. Hij was lütre.'^proVcs anti-miiita- -voisrt toe: 'üoewei wij voüedig befTzp-! rist, schreef en sprak OVQT het hebbea voor de moeiïijklied'en waar-! pariüsme.-Dlt werd h&m zowe! door .• •voor incerSijd de ambtsdraj^ers i de kerkeraad sis door het schooibe- wcrdcQ gesLeid, vDoral gezien in het! stuur, fcwaiiji; gunomtxi, en het leidde raam van de lijd, a j n -alj iooh.va-nl behalve tot de w-ering (.-ar. heJ arorid- • .•-•iiEraa?. dat sr In pastoraal opzjchTi maai, tot ontslag als oiiücrwijzej-. De heer Schurer en ïjjn vrouw hebben niet voldoende ruirate indacht is gcno-!tOEö ïict iidrriaaUdiap va:;! de gorefor /men om tot nieer t^'cöerziids begrip tei meerde iierk ops<.-2f--2d en zijn bcr- komen, Intinsen is de situsüe in on7*| keriren zo. dat niemand moei om.} '. vonnd geworden. - • . •Viii.!e van een evanfelisch-pe:dfLstlsd!«i •, epvs:!.-.- -oil -wprdün verraaand, l.o"-\.

19

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen