De Politia ecclesiastica van Voetius.

De Politia ecclesiastica van Voetius. — Onlangs wierd een exemplaar van dit werk verkocht voor ƒ 90.

Wat prijs!

Twaalf jaren geleden verkocht men het graag voor / 12. En nu bijna zevenmaal zoo hoog.

En dat terwijl de litteratuur van de Groninger en de Ethische school op de meeste auctiën bij pakken wegpaat voor zesthalf!

Gelukkig dat de Bibliotheca Reformata dan ook gelegenheid biedt, om voor een kleinen prijs nog een goed Gereformeerd boek uit den ouden tijd machtig te worden. Het deel kost slechts / 5, en in de twee laatst verschenen banden kan men nu reeds de voornaamste Tractaten uit de Politia Ecclesiastica zich aanschaffen.

Niet stukken uit die Tractaten, maar die Tiactaten gaaf en geheel, zoodat het precies hetzelfde is of men ze in de oude dure uitgave leest, of in deze zeer goedkoope.

Het nu laatstelijk verschenen deel is uitgegeven door Prof. Dr, Hoedemaker, en is door hem ingeleid met deze voorrede :

Een drietal tractaten uit de Politica Ecclesiastica van G. Voetlus, worden den welwillenden lezer hier aangeboden.

Onze plaatsruimte gedoogt niet de aanhalingen uit Voetius waarmede de schrijver zijne inleiding illustreert, op te nemen. Hoe belangrijk ook, wij zijn verplicht ze achterwege te laten, al verliest het opstel hierdoor iets van zijne waarde.

Ieder tractaat bevat onderscheidene verhandelingen, die min of meer betrekking hebben op onderwerpen, gewoonlijk in hetgeen men »cle practische theologie" pleegt te noemen, ter sprake gebracht. De catechetiek, homiletiek, de liturgiek en de pastoraal zijn hier vertegenwoordigd.

De inhoudsopgave doet evenwel zien, dat een groot gedeelte van hetgeen hier voorkomt, buiten den gezichtskring ligt van de werken, die zich op het terrein van de practische theologie — eene generische benaming, waarmede men de complexus van bovengenoemde onsamenhangende vakken aanduidt — bewegen.

De verklaring van dit onderscheid ligt voor de hand.

Voetius plaatst zich niet, zooals tegenwoordig vrij algemeen geschiedt, uitsluitend op het standpunt van den herder en leeraar, maar op dat van de kerk. Hij handelt niet alleen over hetgeen betrekking heeft op de openbare godsdienstoefeningen der gemeente, maar over alles wat tot het kerkelijk leven behoort. Zijne opvatting van kerk is daarbij zoo ruim, dat ook hetgeen in het huisgezin en de maatschappij het karakter van gemeenschappelijke Gods vereering vertoont, hierin eene plaats vindt.

Ik zal mij 't hans niet bezig houden met de encyclopaedische en methodologische vraagstukken, die ik, naar aanleiding van het zoo even aangewezen onderscheid zou hebben te behandelen, indien ik een oordeel over zijne methode in vergelijking van die van anderen wenschte te vellen. Een opmerking hgt, , evenwel, zóó voor de hand, dat ik.haar niet mag terughouden, t. w. dat-de methode van. Voer tius de ambten in en de werkzaamheid van de kerk tot hun reeht laat komen, die in strijd met de leer der charismata in i^ Cor. 12 en elders, door de gewone opvatting van het erf der «praktische theologie'' worden verdreven, of in monographieën als bloote aanhangsels van de hoofdvakken worden beschouwd.

Men vindt hier o. a. een belangrijke verhandeling over armenxorg en daarin niet alleen een uiteenzetting van het werk der Diaconie., maar ook een beschouwing over de Christelijke liefdadigheid in het algemeen en een antwoord op onderscheidene vragen, die in dit verband te stellen vallen, b. v. omtrent de betrekkelijke waarde van het vrijwilligkeidsbeginsel in tegenstelling met dat van een hoofdelijken omslag of kerkelijke tax, omtrent de inzameling voor buitenlandsche kerken, de wijze waarop en de personen waaraan aalmoezen moeten worden uitgedeeld; de quaestie van voorschotten en kapitaliseering enz., enz.

Een der hoofdstukken is verder gewijd aan de catechese, een der vakken, zooals bekend is, van »de Praktische Theologie'', maar dank zij het schema van Voetius zóó behandeld, dat de nadruk hier niet valt op de catechisaties door den leeraar gehouden, maar op die der ouders en onderwijzers waarmede de Catechismusprediking in verband wordt gebracht, zoodat de organische samenhang tusschen het onderwijs in het huisgezin, op de s'chool, door den leeraar en in de godsdienstoefeningen der gemeente wordt hersteld. Wenscht men ons volk terug te brengen tot de oude paden waarvan het is afgedwaald, men zal dit verband moeten herstellen en daarbij rekening dienen te houden met de beginselen, die Voetius hier naar de Heilige Schrift heeft uiteengezet.

De samenkomsten tot onderlinge oefe? ting in de leer der Waarheid, in de kennis der Heilige Schrifien, in de Godzaligheid, vroeger onder den naam van »profeciën" bekend en later geheel in onbruik gekomen, de herderlijke werkzaamheid uitgeoefend in de engere kringen van gemeenteleden, die raad en leiding behoefden, of bedenkingen hadden waarvan zij de oplossing zochten, of versterkt wenschten te worden tegen de dwaling, alsmede de quaesties betreffende feestdagen, het vasten., de huiselijke godsdienstoefeningen enz, worden in zoovele afzonderlijke opstellen besproken.

De drie achtereenvolgende tractataten, die in deze tweede serie zijn opgenomen, zijn evenwel grootendeels gewijd aan de behandeling van de bediening des Woords, der gebeden en der Sacratdenten.

• Wie in de meenig verkeert, dat Voetius een bekrompen ijveraar is geweest, kan door de •lezing van dit werk van zijne dwaling worden terug gebracht

Wie een hoogen dunk heeft van de wetenschappelijkheid der hedendaagsche godgeleerden, zal wel doen kennis te maken met deze verhandelingen, die hem in verbazing zullen brengen over de veel omvattende geleerdheid van een Voetius. Zijne belezenheid was groot. Dit blijkt uit de uitgebreidde literatuur en de vele aanhalingen uit oude en nieuwe'schrijvers, uit den Talmud en de kerkvaders, de Roomsche godgeleerden en de geschriften der dwaalleeraars en ketters. Maar wat meer zegt dit alles is blijkbaar verwerkt. Hij ontleent zijn voorbeelden aan de algemeene en de vaderlandsche geschiedenis, aan tijdsomstandigheden en de onderscheidene wetenschappen en is volkomen op de hoogte van hetgeen in de wereld omgaat

WieJI met de leer en de practijk der Gereformeerden wenscht bekend te worden, kan hier zien hoe alles wat hij ter sprake brengt tot zijne eerste beginselen wordt terug gebracht en hoe die beginselen aan de Heilige Schrift worden ontleend en getoetst. Sommige onderwerpen, die door hem, in overeenstemming met de eischen van den tijd waarin hij leefde zeer uitvoerig, bijna te uitvoerig worden besproken en die voor ons geen actueel helang hebben, b. v. over de orgels in de kerken enz. benevens sommige onderdeden van zijne verhandeling over het Avondmaal hebben voor ons juist hierdoor zooveel belang. Men kan daaruit leeren hoe men de Heilige Schrift moet gebruiken, wat bij wettige gevolgtrekking daaruit valt af te leiden en op welke wijze een Gereformeerd mensch het beginsel toepast, dat alles èn in de leer èn in het leven naar den Woorde Gods moet worden behandeld.

Wel is waar worJt alles door hem analytisch, veelal naar een vast schema behandeld; zijne werken wemelen van definities, onderscheidingen, rechtstreeksche en zijdelingsche gevolgtrekkingen, die hem soms te omslachtig doen zijn voor de kinderen van het tegenwoordige geslacht. Maar deze methode heeft hare groote verdiensten, is een antidote tegen het tegenovergestelde euvel waarin latere geleerden vervallen zijn en brengt het onderwerp dat hij behandelt tot helderheid.

Men ziet onmiddellijk waar en hoe het een of ander, dat met het verhandelde in verband staat te vinden is.

In vergelijking met het latere scholasticsme b. V. van een P. van Maastricht is zijne uiteenzetting ver van dor.

Zijne argumentatie is beknopt en ter zake, zijn stijl doorzichtig en deftig-In beide opzichten houdt hij zich aan den raad, dien hij den prediker geeft. Hij kan schertsen. Den geesel der satyre zwaaien. Maar bovenal ademt alles wat hij zegt Godzaligheid.

Bij dit algemeene heb ik mij ter inleiding te bepalen. Eene nadere beschouwing van den inhoud ligt buiten ons bestek. Moge het onderzoek van dit werk zijn tot eer van Hem tot wien alles hierin opleidt, tot de stichting van hen die de schrijver onder alles bedoelde en dienen, om de kennis te vermeerderen van dat Woord, waaruit hij alles zocht af te leiden en waaraan hij heeft gewenscht dat alles wat uit zijne pen vloeide, werd getoetst.

Ook de keuze van dit deel mag een gelukkige heeten.

Zoo bezit men dan thans reeds in deze Bibliotheek: JUNlUs, Opuscula selecta, door Dr. Kuyper uitgegeven, waarin Junius' Encyclopaedic en Dogmatiek, die met de door Dr. Bavinck uitgegeven Synopsis goed aaneensluit; de eerste groep van Tractaten uit Voetius door Dr. Rutgers bezorgd, en dan nu dit derde Deel van gelijksoortigen inhoud door Dr. Hoedemaker.

Deel IV zal weder door Dr. Kuyper bezorgd worden en van dogmattschen inhoud zijn.

Gelijk men weet, meldt men zich voor het lidmaatschap van deze Bibliotheca Reformata aan bij Dr. Rutgers. Het kost/s 's jaars.

Publicatie van de lijst der leden, zou over wie er niet op staan, menigeen de handen ineen doen slaan, en doen vragen öf eibeter bewijs te leveren is, hoe in sommige kringen de studie der Theologie, waarvoor men ijvert of die men bestrijdt, weinig ernstig wordt opgevat.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen