De Volkskerk.

Vraagt men, of de Heere ons door zijn apostel toch niet doet toeroepen, dat ., ., alles het onze is eit ivij van Christus sij7t", en of daaruit dan toch niet volgt, dat wij ook als kerk in het volksorganisme moeten ingaan, om alle nationale levensuiting te bezwangeren met den Geest des Heeren, en alle nationale levenskracht voor Hem op te eischen, — dan stemmen we dit onvoorwaardelijk toe, en eischen dan ook juist daarom dat men eens en voor altoos van de Volkskerk afzie.

Bepalen we toch wel, wat dit eigenlijk inheeft.

Ons volk is een organisme. Volkomen toegegeven. D. w. z. het volk van Nederland is geen optelsom van individuen, maar een historisch geheel, waaraan die individuen uitkwamen. De familie komt niet uit den persoon, maar de persoon uit de familie. Èn zoo nu ook is ons volk een geheel.

En dat nu dit geheel een organisme vormt, beduidt, dat het bewerktuigd is, en dus voor al zijn levensuitingen en levensverrichtingen aangewezen organen heeft. Zoo staat dan ons volk voor ons als een schoone planting met kiem en wortel, met stengel en bloesem, of wilt ge als een werktuig met een rijk samenstel van raderen, bewogen door een zelfde spil.

Wilt ge nu die plant voeden, dan kunt ge die voeding niet in de schors inbrengen, maar moet die voedende mest in de aarde zinken, zoo de wortelvezelen bereiken, en daarlangs opklimmen in het merg. Of ook moet dat raderwerktuig bewogen, dan kunt ge niet aan het eerste het beste rad gaan draaien, maar moet de stoom geleid op de spil.

Zal dus dit volksorganisme als geheel gevoed en als geheel in beweging gezet, dan moet ge ook bij het volk de voedende sappen door de aanvoerbuizen van het organisme laten vloeien, en de drijfkracht aanwenden op zijn spil.

Spreek ik dus van een Volkskerk, dan moet het kerkelijk leven in het organisch kader van het volk ingelegd, zooals men dit bij Staatskerken doet.

In Engeland leeft het volk bij een samenstel, dat in de Koningin uitloopt, en aan de organen van de parlementen, universiteiten en graafschappen gebonden is. En precies in dat samenstel schuift men ook de kerk in. De Koningin hoofd van Staat en Kerk. Het Parlement kanaal voor de macht in Staat en Kerk. En zoo aldoor.

Die beide dekken dan elkander geheel, en zitten gestrengeld in elkander.

En zoolang men, gelijk in Spanje en Portugal, in Zweden en Noorwegen, nog als regel een toestand vindt, dat nu ook feitelijk heel het volk in dat politieke en kerkelijke samenstel opgaat, verkrijgt men een zeer doorzichtigen toestand, waarbij het ééne nationale leven door gelijke vertakkingen tweeërlei leven laat werken, het ééne kerkelijk en het andere politiek.

Vandaar dat het bij dit stelsel dan ook hoort, om alleen zonen der landskerk tot ambten toe te laten, en dat allen die niet van de Volkskerk zijn dan ook geacht worden niet tot het volk te behooren.

Ze zijn de bijwoners. Meer niet.

Dit was het standpunt dat men in Engeland en Zweden eertijds ook innam, en wel moest innemen om z'jn systeem intact te laten.

Want nu men eindelijk, door den geest des tijds gedwongen, dit exclusieve standpunt prijsgaf, nu is in beginsel hiermee heel het stelsel ter dood veroordeeld, en is de opheffing der Staatskerk, ook in Engeland, slechts een quaestie van tijd.

Een Volkskerk is de kerk van het volk. En zoodra eenmaal in het rechtsbewustzijn van een volk het besef doordringt, dat aanmerkelijke groepen die niet van de kerk zijn, toch wel terdege evengoed tot het volk behooren, is de Volkskerk opgeschreven ten doode.

Waaruit alzoo volgt, dat men te kiezen heeft tusschen deze twee: Of in volmaaktuitgewerkten vorm een Staatskerk; en wie van die kerk niet zijn, ook niet volle burgers. Of wel geen Staatskerk van het volk ook wie niet van de kerk is; maar dan ook de Volkskerk onhoudbaar.

Want gaat men van de Staatskerk in eigenlijken zin eenmaal af, en trekt eenmaal e vrijheid het land in, dan spreekt het anzelf, dat het' kekelijk kader een eigen orm moet zoeken, en 'dat de Overheid in e vorming van dat kader de kerk niet ag belemmeren.

De Vrije kerk is dan vanzelf toegelaten, n zóó vertoont deze zich niet, of ze teert ngemerkt de oude Volkskerk op.

Én zoo komen we dan met logische conequentie tot deze vraag: Heeft de apostel es Heeren toen hij sprak: „Alles is het we en gij zijt van Christu", daarbij geoeld op de Staatskerk van een bepaald olk?

En hierop moet natuurlijk: neen geantwoord !

Noch van Staats-, noch van Volkskerk is ooit iets gehoord vóór 324, dus ruim tweehonderd jaar nadat de laatste apostel wegstierf.

Paulus heeft dus, toen hij alzoo aan de Corinthiërs schreef, niet kunnen bedoelen:

„Gij Corinthiërs, sticht een Volkskerk, want alles is het uwe!”

Voorts blijkt van tegenovergestelden kant: i". dat wel bij Israël let kerkelijk kader met het volkskader saamviel, maar dat de Pinksterdag, na het scheuren van het voorhangsel, juist de be'eekenis heeft, dat dit voortaan niet meer zoo zijn , ^al; 2". dat het Koninkrijk des hemelen onder de bedeeling des Nieuwen Verbonds, eigen organiseering zoekt buiten het bestaande nationale kader; en 3", dat de kracht van de toekomende eeuw, in dit eigen kader werkende, op gansch Godverheerlijkende wijze, door macht over de zielen en over de publieke opinie juist dtór het rijkst heel het volksleven doordrong, waar ^een Volkskerk was.

Vergelijking van de thans bestaande kerken toont dit nog aan.

Eenvoudig omdat in onze eeuw de Volkskerk wel het noodlottig gevolg heeft, dat de kerk zich door den volksgeest laat bederven, maar de kracht mist om het volk met den geest der kerk te vervullen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen