Voortvaren.

Amsterdam, 11 Nov. 1898.

Prof. Mr. D. P. D. Fabius heeft een goed werk gedaan. Hij heeft onze Calvinistische Htteratuur weer met een dier kostelijke bijdragen van zijne'hand verrijkt, waarin menig principieel punt klaar en helder wordt uiteengezet. En hij voegde de reeks dier schetsen saam onder den titel „Voortvaren", in vi^elken titel reeds een hoopvol symbool ligt voor het herlevend Calvinisme.

De geboortegeschiedenis van dit lijvig boekdeel, waarvan druk en uitgave de zoo gunstig bekende drukkerij van D. Donner te Leiden tot eere strekken, deelt de schrijver zelf ons in zijn Voorwoord mede. Op de Jaarvergadering der Vereeniging voor Hooger Onderwijs op Gerelormeerden grondslag, die te Rotterdam in 1897 gehouden werd, had Prof. Fabius het woord des Apostels: „nalatende het beginsel der leer van Christus, laat ons tot de volmaaktheid voortvaren" ten grondslag gelegd van zijn openingswoord, dat reeds toen aller aandacht trok door den rijkdom van den inhoud, de geestige scherts, waarmede het ernstige woord was gekruid, het gezond idealisme, waarvan het getuigenis aflei. Aan het verlangen om dit woord in druk uit te geven, heeft de schrijver thans voldaan. Wie hem er een verwijt van zou willen maken, dat dit eerst zoo laat geschiedt, behoeft dit boekwerk slechts in te zien, om dankbaar te zijn, dat de schrijver zooveel meer biedt dan verwacht worden kon. Het openingswoord te Rotterdam gesproken is de kapstok geworden, waaraan Prof. Fabius kleeren van allerlei kleur en snit heeft opgehangen. Het oude spreekwoord: qui cito dat bis dat, wie spoedig geeft, geeft dubbel, kan hier in het tegendeel worden omgezet.

Prof. Fabius biedt veel. Eén blik op het menu toont, dat wie aan dezen disch aanzitten wil, met geen leege maag zal heengaan. Er wordt gehandeld over het toenemen in de kennis der Heilige Schrift; de prediking des Woords; de opvoeding; het kerkelijk leven; de hoogere standen; man en vrouw; het revolutionair beginsel; Christelijk-revolutionair; Roomsche antirevolutionairen en Calvinistische antirevolutionairen. Niet elk dezer onderwerpen is even breed uitgewerkt. Er is een crescendo van vier bladzijden tot honderd dertig.

Maar welke goede kok begint niet met eerst de hchtere spijze voor te dienen, eer hij tot de pieces de resistance overgaat.' Voorts is het menu in „groenen tint" gehouden; wat niet alleen zeggen wil, dat de omslag olijfgroen getint is, maar dat uit de geschriften van Groen met kunstige hand een schat van citaten over dat werk is uitgespreid, zooals alleen een kenner van Groeh's werken, gelijk Prof. Fabius is, dit doen kan. Dat het aan sauce piquante, scherpe waarheden, die den eetlust prikkelen en digestie bevorderen, niet ontbreekt, behoeft, voor wie de geschriften van dezen Hoogleeraar kent, nauwelijks te worden opgemerkt. Ook in dat opzicht verloochent de schrijver zijn geestelijke verwantschap met Groen van Prinsterer niet.

Maar Prof. Fabius eischt ook veel. Wie aan zijn disch zich te goed wil doen, dient een gezonde maag meê te brengen.

Melk voor de kinderkens is dit boek niet.

En evenmin spijze voor de volwassenen, die bij de eerste beginselen zijn blijven stilstaan en hun geestelijk voedsel hethefst in vloeibaren toestand zich zien toegediend.

Het boek zelf roept tot voortvaren. Het eischt om verstaan en genoten te worden een Calvinistisch Holland, dat meêworstelt in den strijd onzer eeuw; dat een open oog heeft voor de vele vragen van het leven om ons heen; dat iets begrijpt van de hooge roeping waartoe God de Heere de issus de Calvin in onzen tijd riep.

Juist daarom schijnt ons de titel van dit werk, waarin tegelijk de hoofdgedachte ligt uitgedrukt, die deze schijnbaar losse schetsen verbindt, zulk een gelukkige greep.

„Voortvaren" is een woord aan de Schrift ontleend, maar voor een volk, dat bij de scheepvaart is grootgebracht, dubbel rijk aan beteekenis, waarin kort maar krachtig de eisch onzer Gereformeerde beginselen is saamgevat.

„Voortvaren" teekent protest aan tegen de valsche repristinatiezucht. Het scheepke, dat in noodweer van den koers afraakte, dient terug te keeren naar het punt van uitgang, niet om daar in stille zelfgenoegzaamheid het anker te laten vallen, maar om nu weer met volle zeilen voort te stevenen naar het doel der reis, dat alleen in het door God gebakende spoor te bereiken is.

Maar „voortvaren" waarschuwt ook tegen het Excelsior, waarmede onze eeuw dweept, en waarvan Amerika's grootste dichter de machteloosheid schilderde in het droeve beeld van den overmoedigen jongeling, die zonder naar den raad der wijzen te luisteren, met het steeds hooger tot leuze, door oerwoud en bergstroom, langs rotsblok en afgrond heen drong naar het onbekende doel, om als straf voor zijn vermetel pogen in het eeuwige sneeuwveld een graf te vinden.

De Gereformeerde beginselen eischen, gelijk Prof. Fabius terecht opmerkt, gelijktijdig terugkeer en vooruitgang.

Van (het) verv/orven standpunt uit, dient weder hooger te worden geklommen.

Wij, Calvinisten, blijven niet staan CALVIJN en zijne groote medestanders. bij

Doch evenmin zetten wij hen ter zijde, om voorts op eigene hand, zonder de leiding, die in dit historische werk des Gcestes ligt, als ware nog nooit over de Schrift gedacht, en in haar gearbeid, inzichten uit den Bijbel bijeen te garen.

Voortvaren tot de volmaaktheid is het spoor, door de Schrift geteekend.

Voor deze ernstige roepstem zijn wij Prof.

Fabius dankbaar.

Prof. Rutgers heeft in zijn rectorale oratie het Calvinisme in Nederland gezuiverd van den blaam een inkruipsel te zijn en het goed historisch recht aangetoond van ons uitgangspunt.

Prof. Fabius toont hoe dit Calvinisme, wel verre van een petrefact te zijn, zich heeft te ontwikkelen op dien historischen grondslag naar de eischen van onzen tijd en van Gods Woord, zal het opnieuw een zegen worden voor kerk en staat, voor land en volk.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen