Ineensmelting.

Amsterdam, 21 September 1900.

De ineensmelting van wat formeel A. en B. genoemd werd, nam dusver een zeldzaam gelukkig verloop.

Al is het op zich zelf toch volkomen waar, dat niets gemakkelijker schijnt dan twee kerkformatiën terzelfde plaatse, beide bestaande uit leden, die over en weer voor God belijden elkander vuriglijk lief te hebben in Christus Jezus, en saam slechts één hooger levensdoel te kennen, dan ook tot eenheid van vergadering te brengen; te meer waar noch verschil in taal, noch controvers inzake de Belijdenis, scheiding maakt, — toch toont de werkelijkheid en de ervaring, dat dit bijna overal elders altoos afstuitte op kleine moeilijkheden.

Dat komt daarvandaan, dat men, om institutair saam te leven, zekere vormenvan sa& mleving en levensuiting noodig heeft; dat deze vormen zich 'tzij door bepalingen, 'tzij door usantiën allengs vastzetten; dat men aan deze vastgezette vormen hechten gaat; en dat historisch aldus een ijk op zulke vormen wordt gezet, die aan het saamleven zeker eigen karakter geven.

Daar dit nu bij elk der twee of drie te vereenigen formatiën het geval is, en men, saam gaande leven, toch slechts één vorm volgen kan, rijst hierdoor de vraag, welke der beide dusver geijkte vormen men zal blijven volgen, dan wel of men zich sa^m in een gemengden vorm schikken kan.

Dat geldt dan meestal slechts bijzaken, echte adiaphora; maar inzooverre het geestelijk leven niet altoos krachtig genoeg is, om deze op te smelten, levert het dan zeer ernstig bezwaar op, om tot goede overeenkomst te geraken; en het is hierdoor dat de irenische poging om gelijksoortige kerken tot hereeniging of tot eenheid te brengen, zoo dikwijls schipbreuk lijdt.

Nog pas heeft men het in Zuid-Afrika ondervonden.

Waren de Boeren saèm in één kerkegroep vereenigd geweest, ze zouden veel krachtiger tegenover Engeland hebben gestaan. Maar insteê van eenheid had men drie kerken, en het onderling gehaspel tusschen deze kerken werkte zoo verlammend, dat de Engelsche theologie er met haar methodisme tusschen in schoof, en dat een goed deel der Boeren half overrompeld waren eer ze het wisten. Vooral de Vrijstaat leed hieronder.

En vraagt men nu, wat de zoo dikwijls beproefde vereeniging heeft tegengehouden, dan komt men altoos uit bij vormelijke en liturgische quaesties, en quaesties van kerkregeling. Zoo zijn het de gezangen die meê een der ernstigste twistappels zijn geworden, en de kracht van het Boeren-element niet weinig gebroken hebben.

Het Protestantsche beginsel is mild in kerkelijke vrijheid, maar leidt daardoor tot het zeer ernstige gevaar van steeds nieuwe splitsing; en is de splitsing eenmaal een feit geworden, dan staan de kansen op hereeniging uiterst hachelijk.

Dit heeft men in Zwitserland, in Schotland en in Amerika ondervonden. Het „eendracht maakt macht" is daar een vrome wensch geworden. Het koord om den pijlbundel is vergaan.

Ook buitenaf heeft men dan ook erkend, dat onze kerken een zeer bijzondere genade hadden ontvangen, nu ten onzent gelukt was, wat elders zoo telkens mislukte.

Dit zag natuurlijk op onze generale aaneensluiting van '92. Doch sinds bleek, dat de goede zaak nog verder ging, en dat ook plaatselijk de overtuiging veld won, hoe samenleven plicht werd.

Dit irenisch proces is toen zóó gelukkig doorgegaan, dat vóór als na de A's en B's wegsmolten, en ook de plaatselijke eenheid van formatie kon worden geconstateerd.

Wat nu nog gescheiden staan bleef, is een o, zoo kleine minderheid. En nu is het wel waar, dat er altoos iets aan is van wat het spreekwoord zegt, dat de laatste loodjes gemeenlijk het zwaarst wegen, maar toch mag er niet stilzwijgend in berust, dat in een klein aantal plaatsen het gedeelde leven nog stand houdt.

Gold^het hier persoonlijke sympathieën, we zouden zoo niet spreken. Wrijving in het kerkelijk leven kan nu eenmaal niet uitblijven; en zoolang de zonde ook in Christus kerk voortwoekert, zal de zucht naar macht en overwicht verderf blijven zaaien. Maar persoonlijke sympathieën of antipathieën wogen ten deze nooit op tegen het beleden beginsel. Onze Synodeii, die op ineensmelting aandrongen, stelden steeds den eisch van het Woord op den voorgrond, en het is voor dien eisch, dat de besten tenslotte zijn gezwicht.

Gehoorzaamheid heeft een belofte, en deze belofte zal aan ons vervuld worden. Zoo niet aanstonds, dan toch op Gods tijd.

Tegen de versnippering, die zoo licht uit het Protestantsch beginsel voortkomt, moet altoos de ééne liefde, die alleen voor de eere van Christus in geestdrift ontvonkt, reageeren.

Daarom mag geen oogenblik de gedachte doordringen, dat er nu genoeg en te over overlegd is, en dat de nog gedeelde kerken nu maar zoo gedeeld moeten blijven voortleven.

Dit ware prijsgeven van het heilig ideaal; en wie zijn ideaal prijs geeft, snijdt de zenuw van zijn leven door.

Nooit hebben we overhaasting bepleit. Steeds gaven we hun gelijk, die zoo terecht er op aandrongen, dat men toch de gevoeligheden niet noodeloos prikkelen zou.

Maar juist in plaatsen waar de moeilijkheden buitengewoon groot zijn, slaapt men vast en zeker in, zoo de prikkel van buiten wordt afgestompt.

En daarom is het, dat we er de aandacht op vestigen, dat in den laatsten tijd het werk der ineensmelting, te veel tot stilstand is gekomen.

Waaraan ligt dat?

Is men doende? Is men bezig.? Vordert men?

Alles wel, mits het plichtbesef maar helder spreken blijft.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen