Duitschland.

Scheen het langen tijd, alsof de Gereformeerde theologie in Duitschland ten grave was gedaald, er zijn in den laatsten tijd enkele verschijnselen, die wijzen op meerdere belangstelling in en waardeering van de rijke gedachte, die in het Calvinisme haar belichaming vond.

Prof. Maller, hoogleeraar te Erlangen, treedt zeer beslist als voorvechter der Gereformeerde Theologie op. Reeds vroeger wees de Heraut op zijn Symbolik, waarin met warmte en bezieling voor het Calvinisme werd partij gekozen. Thans verscheen van zijn hand als vervolg op deze Symbolik een uitgave van al de belijdenisschriften der Gereformeerde Kerken onder den titel: Die Bekenntnisschriften der reformirten Kirche, bij den boekhandel van A. Deichert te Leipzig, Het is een lijvig boekwerk, meer dan lOOO bladzijden groot, waarin met groote nauwkeurigheid de authentieke tekst der Gereformeerde con^ fessies staat afgedrukt. Vooraf gaat een korte historische inleiding, waarin het ont staan dezer confessies wordt toegelicht. Hoewel hier enkele fouten in voorkomen, — zoo staat op pag. XXXV, dat onze confessie op de Amsterdamsche Synode in 1566 herzien is, waarmede blijkbaar de Antwerpsche synode van datzelfde jaar bedoeld wordt, — toch getuigt deze inleiding van rijke historische kennis en kan zij voor den leek op dit gebied een goede wegwijzer zijn.

De uitgave der Gereformeerde Confessies van Niemeyer, die nog meest als] handboek gebruikt wordt, is door deze nieuwe uitgave geheel in de schaduw gesteld Ook de groote uitgave van alle confessies der Christelijke kerk door den Amerikaanschen Theoloog Ph. Schaff is, wat de Gereformeerde kerken betreft, lang niet zoo volledig als deze uitgave van Prof. Muller. Hier heeft men inderdaad met een standaardwerk te doen, dat in de bibliotheek van geen gereformeerd Theoloog ontbreken mag.

Uit dit werk blijkt, hoe rijk onze Gereformeerde kerk aan confessies is. De Grieksche, de Roomsche en de Luthersche kerk hebben slechts enkele belijdenisschriften, die voor heel deze kerken gelden. Maar de Gereformeerde kerken hebben zulke algemeene belijdenisschriften voor heel de Kerk nooit gehad. Waar de Gereformeerde kerken optraden, daar vormden zij binnen de grenzen van het land een eigen organisatie, en elk dezer kerkengroepen beleed op eigen wijze de waarheid Gods. De Geformeerde kerken in Zwitserland, Frankrijk, Nederland, Engeland, Hongarije, Duitschland enz. hadden elk haar eigen belijdenis. Reeds vroeg werd daarom de behoefte gevoeld, de innerlijke overeenstemming dezer belijdenisschriften te doen uitkomen, niet alleen doordat de kerken over en weer eikaars belijdenisschriften goedkeurden, maar ook doordat deze verschillende confessies gezamenlijk werden uitgegeven onder den titel van Harmonia Confessionum, „overeenstemming der Gereformeerde belijdenisschriften." Ook deze uitgave kan daartoe dienst doen. Ze toont, hoe de Gereformeerde kerken in de verschillende landen, trots verschil in uitdrukking en formuleering, toch één zijn geweest in de belijdenis der waarheid, die God in de Schrift ons geopenbaard heeft, en deze eenheid veel vaster de kerken saambond dan de uitwendige eenheid van de kerkelijke organisatie of het gemeenschappelijk vaderland.

Verblijdt het ons van harte, dat Prof. Muller zoo in Duitschland weer de aandacht vestigde op onzen rijken scha t van symbolen en deze in nieuw kleed bij het publiek inleidde, niet minder verheugt ons, dat ook ons oud Gereformeerd Kerkrecht opnieuw in Duitschland de aandacht trekt.

Dat het uiterst moeilijk valt voor degenen, die onder de regime van een geheel ander kerkrecht leven, zich in de beginselen van het Gereformeerde Kerkrecht in te werken, bewees de studie van K. RIECKER, Grundsatze Reformirter Kirchenverfassung, welke in 1899 te Leipzig het licht zag. Trots de veelomvattende studie, waarvan dit werk getuigenis aflegt en de rijke bronnenverzameling, die den schrijver ten dienste stond, kan het voor wie in de school van Voetius het Gereformeerde Kerkrecht naar zijn principes leerde kennen, toch kwalijk an twijfel onderhevig zijn, dat hier als grondbeginselen van het Gereformeerde erkrecht" wordt uitgegeven wat vaak lijnecht met dit Kerkrecht in strijd is. Ook ier geldt, dat alleen door sympathie de are kennis ontstaat, en een niet-Gereforeerd theoloog zal wel nooit in staat zijn ns een goede uiteenzetting van de beginelen van het Gereformeerde Kerkrecht te ieden.

Van veel meer beteekenis, inzonderheid oor Nederland, is dan ook het pas verchenen werk van den juridischen doctor HERMANN EDLER VON HOFFMANN over as Kirehenverfassungsrecht der niederlandischen Reformierten bis zum Beginne der Dordrechter National synode von 1618/1619, dat te Leipzig bij Hirschfeld gedrukt werd. De schrijver heeft zich streng historisch beperkt tot een saamvatting van hetgeen door onze verschillende synodes in Nederland in zake de regeling van het kerkrecht is bepaald. Volkomen terecht wijst de schrijver in zijn „Vorstudie" op den invloed, dien de Londsche vluchtelingen-gemeente en de Fransche synodes op onze kerken hebben gehad. Voorts is er ruimschoots gebruik gemaakt van de keurige uitgaven, die Prof. Rutgers van de Acta der Nationale synodes, en die Prof. Reitsma en Dr. van Veen van de Acta der Provinciale synodes bezorgden. Hoewel de litteratuur niet volledig is, verrast het toch, dat een vreemdeling zoo goed op de hoogte is met onze Gereformeerde schrijvers en is het Dr. von Hoffmann zelfs gelukt, een dusverre nog onbekend tractaat over het Gereformeerd kerkrecht, dat in 1585 te Leiden het licht zag, terug te vinden en daaraan menig belangrijk gegeven voor den geest, die onze Gereformeerde vaderen bezielde, te ontkenen. Onze predikanten zullen daarom wel doen met zich dit werk aan te schaffen. Zoolang we geen eigen handboek over het Gereformeerd kerkrecht rijk zijn, kan dit werk hulpdienst verrichten om in korten compilatorischen vorm ons het jus constitutum der Gereformeerde kerken te leeren kennen.

Verrassend is het daarbij, dat deze schrijver, die geheel buiten onzen kerkdijken strijd staat en in de voorrede te kennen geeft, dat hij zich met opzet speende aan elke beoordeeling van de kerkelijke quaesties in Holland, op meer dan één punt een gansch onverdacht getuigenis geeft aan de opvatting, die onzerzijds steeds van het kerkverband der Gereformeerde kerken is voorgestaan.

Zoo komt hij op pag. JJ tot de conclusie, dat het lidmaatschap der kerk slechts door contract verkregen werd en dat men nooit Udmaat werd van de_„Gesamtkirche", d. i. van de vaderlandsche jkerk als geheel gedacht, maar Ud van de plaatselijke kerk en slechts door middel van de plaatselijke kerk in verband kwam met de andere kerken.

En even beslist wordt op pag. 127 uitgesproken, dat het kerkverband tusschen de verschillende plaatselijke kerken berustte op een vrijwillig over en weer aangegaan akkoord; „de afzonderlijke gemeenten, zoo zegt de schrijver, gaven haar toestemming tot gronding van het synodaalverband."

Dat de schrijver toch niettegenstaande deze juiste praemissen hier en daar de kluts kwijt raakt en meent, dat de Synode later een soort hoogere regeeringsmacht in de kerken werd, duide men hem niet te euvel. Het is reeds veel, dat een vreemdeling zooveel belangstelling toonde in ons Gereformeerd Nederlandsch Kerkrecht en door deze studie een beschamend voorbeeld aan onze Nederlandsche theologen gaf.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen